Tímarit Máls og menningar - 01.11.2014, Blaðsíða 17

Tv ö fa l t l í f
TMM 2014 · 4 17
eftir 90 ár, þegar praktísk gagnsemi þeirra hefur verið síuð frá. Kannski voru
þeir bara skrifaðir til að fundarritarinn gæti drepið tímann og eytt að fundi
loknum. Ég veit ekki. Það er margt undarlegt varðandi upplýsingar, aðgengi
að upplýsingum og varðveislu upplýsinga í hinu lokaða upplýsingaþjóðfélagi
okkar.
Svik á svik ofan
Þorvaldur: Hvenær varðstu þess áskynja, að nýja stjórnarskráin myndi
stranda í þinginu? Hverjir frömdu svikin? Ég man þú sagðist finna brenni­
steinsfnyk. Hver sagði hvað við hvern? Þingmenn eru ekki bundnir þagnar­
skyldu. Eða lagði fnykinn út um luktar dyr?
Þráinn: Ég er ekki góður í að muna nákvæmlega hvenær eitthvað gerist
eða fara með löng samtöl orðrétt eftir minni. Strax í upphafi þegar ríkis­
stjórnin lét uppskátt um þá fyrirætlun sína að leyfa þjóðinni að setja sér
eigin stjórnarskrá varð vart við gífurlega andstöðu við það tiltæki. Sumpart
var stjórnarandstaðan eftir Hrun mjög ófyrirleitin og reyndi að eyðileggja
allt sem hægt var að skemma eða koma í veg fyrir af fyrirætlunum stjórnar­
flokkanna – bara til að gera stjórninni lífið leitt og án tillits til hvort það
þjónaði hagsmunum almennra borgara. Sjálfsagt hefur það verið þannig
hugsað að stærstu hagsmunir þjóðarinnar væru þeir að Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson og Bjarni Benediktsson og þeir flokkar sem Hruninu ollu
gætu tekið sem allrafyrst aftur við stjórnartaumunum.
Andstaða lögfræðinga, einkum akademískra lögfræðinga, var yfirgengi­
lega frekjuleg og þeim og þeirra stétt til minnkunar. Á þinginu fóru menn
ekki dult með það sjónarmið að vegna þess að núverandi stjórnarskrá gerir
ráð fyrir því að stjórnarskrárbreytingar komi frá þinginu væri þingið að
bregðast hlutverki sínu með því að færa valdið aftur í hendur almennings –
og skeyttu engu um þau rök að ekki hefur þinginu hingað til gengið vel að
uppfæra og endurnýja stjórnarskrána sem Danir færðu nýlenduþjóð sinni
og eru sjálfir hættir að nota. Auk þess virðist það hafa gleymst að stjórnar­
skrárgjafinn hlýtur að vera þjóðin sjálf, þótt hin danska stjórnarskrá okkar
úr kóngsríkinu sé ekki snókin fyrir almenningi og vill heldur að „úrvals­
fólk“ eins þingmenn sjái um svo stór mál. Lýðræði er ekki gamalt og það
var beinlínis á barnsskónum þegar núverandi stjórnarskrá okkar var samin,
enda miðast hún við þjóðfélag sem nú er að mestu horfið og endurspeglar
þarfir og hugmyndir kynslóða sem nú eru komnar undir græna torfu.
Það var því gífurleg andstaða við þá lýðræðislegu hugmynd að þjóðin sjálf
kysi sér stjórnlagaþing til að vinna það verk sem Alþingi hafði ekki megnað
að vinna, burtséð frá allranauðsynlegasta viðhaldi.
Þorvaldur: Frumkvæðið að Stjórnlagaþingi kom raunar frá Sjálfstæðis­
flokknum, sem snerist síðan gegn sjálfum sér.
Þráinn: Það kom fljótlega í ljós að áhersla á andstöðu við stjórnarskrár­