Tímarit Máls og menningar - 01.11.2014, Blaðsíða 73

H e t j a þ ú s u n d a n d l i t a o g h ö f u n d u r þ ú s u n d n a f n a
TMM 2014 · 4 73
*
Meyn var skrautlegur fýr sem fyrr segir og á einum stað rakst ég á full­
yrðingu þess efnis að hann hefði verið á meðal fyrstu Dana til að turnast
til Múhameðstrúar, svo snemma sem 1931, fyrir atbeina kollega síns, Knud
Holmboe.29 Í apríl það ár var Meyn síðan skráður sem danskur múslimi
hjá stærstu mosku Evrópu á þeim tíma, Shah Jahan­moskunni í Woking
á Englandi. Ekki hef ég hins vegar fundið staðfestingu þessa, en sagan
er góð og athyglisverð í ljósi þess sem síðar gerðist. Meyn varð nefnilega
handgenginn nasistum nokkrum misserum síðar, þá nýskriðinn á á fimm­
tugsaldurinn. Menn honum vilhallir telja að þessi öfga­hægri snúningur
hans skýrist af hinu eilífa streði hans við að selja greinar sínar og sögur.
Hann hafi séð sér leik á borði að ganga í danska nasistaflokkinn, Danmarks
Nationalsocialistiske Arbejderparti (DNSAP), og framleiða efni fyrir hið
illa þokkaða málgagn þeirra, dagblaðið Fædrelandet, og tryggja sér þannig
skotsilfur á tímum óvissu í útgáfumálum. Upplag blaðsins var að vísu aldrei
sérstaklega mikið, mest 14 þúsund eintök árið 1943, en útgefendurnir voru
fjáðir. En hvort sem pragmatískar ástæður eða hugmyndafræðilegar lágu að
baki, sagði Meyn sig úr lögum við danska bókmenntaheiminn með því að
ganga í nasistaflokkinn og átti aldrei afturkvæmt þangað. Þegar á leið stríðið
fékk hann sig hins vegar fullsaddan á flokksforystunni og kvaddi þann
ótótlega og arma félagsskap í fússi.
Steffensen segir ekkert benda til að Meyn hafi verið virkur nasisti. Þó að
víða í verkum hans megi finna staðalímyndir og hleypidóma af því tagi sem
útbreiddir voru á þessum tíma, skilji klisjurnar og þröngsýnin hann ekki til­
takanlega frá verkum annarra höfunda millistríðsáranna. Þeir kynþáttafor­
dómar og karlremba sem örlar á í verkum hans eru afkvæmi úreltra tíma, en
óneitanlega tíma sem hann tilheyrði. Sömuleiðis hafi önnur sjónarmið ríkt
á heimilinu. „Eiginkona hans átti ólögleg blöð frá andspyrnuhreyfingunni
og geymdi þau heima hjá þeim. Sonur hans hefur sagt frá því að dag einn
þegar Meyn kom heim ásamt þýskum foringja hafi þessi ólöglegu blöð legið
frammi. Til allrar lukku sáu þau Þjóðverjann gegnum gluggann og náðu að
fela blöðin áður en þeir gengu innfyrir,“30 segir Steffensen.
Framlag Meyn til þess afkima danskra bókmennta tímabilsins sem kalla
má nasískan er vissulega rýrt í roðinu, en þó má finna í Maanedsbreve,
tímariti danskra þjóðernissósíalista, nokkrar sögur sem endurspegla ljótt
daður við þá hugmyndafræði. Þannig er smásaga hans, Elfenbensviften,
(Blævængur úr fílabeini) að mati bókmenntafræðingsins Ole Ravn, eitt
hreinræktaðasta dæmið um þjóðernissósíalisma í dönskum bókmenntum
hvað varðar bæði uppbyggingu og efnivið.31
Á árunum 1945–1952 setti danska rithöfundasambandið á laggirnar
Æresretten, nokkurs konar einkadómstól sem efna átti til uppgjörs við þá
félagsmenn sambandsins sem þóttu hafa gerst sekir um „óþjóðhollustu“ á