Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Qupperneq 106

106 TMM 2018 · 3
Silja Aðalsteinsdóttir
Mósaíkmynd af
baráttumanni:
Jónas Kristjánsson,
1940–2018
Hann var ekki afskiptasamur yfirmaður
og frekar gerði hann athugasemdir ef
hann var óánægður en hitt. Þó óskaði
hann mér til hamingju brosandi út að
eyrum þegar ég var kærð fyrir siðanefnd
Blaðamannafélagsins, þá fannst honum
ég vera komin til manns. Og nú er hann
fallinn frá, Jónas Kristjánsson, einhver
öflugasti blaðamaður og ritstjóri á
Íslandi á síðari tímum, hann lést 29. júní
í sumar, 78 ára. 
Jónas hóf feril sinn sem blaðamaður
og fréttastjóri á Tímanum 1961, varð
fréttastjóri Vísis 1964 og ritstjóri Vísis
1966–1975. Eftir harkalegar deilur við
meiri hluta stjórnar blaðsins sumarið
1975, einkum vegna skrifa Jónasar um
landbúnaðarmál, var hann rekinn af
Vísi og stofnaði þá Dagblaðið ásamt
Sveini R. Eyjólfssyni framkvæmdastjóra
Vísis. Jónas var ritstjóri Dagblaðsins til
1981 þegar það sameinaðist Vísi og úr
varð DV. Ritstjóri DV var hann til 2001,
ritstjóri Fréttablaðsins 2002, leiðarahöf-
undur DV 2003–2005 og ritstjóri DV
2005–2006. Eftir að hann hætti sem rit-
stjóri varð hann vinsæll bloggari á net-
inu þar sem yfir 17.000 greinar hans eru
aðgengilegar á www.jonas.is.
Jónas var afdráttarlaus í skrifum
sínum og svo sérstæður penni að auðvelt
er að þekkja leiðara hans frá leiðurum
annarra ritstjórnarmanna og stjórn-
málamanna meðan ekki var til siðs að
merkja þá. Hann varð líka fyrstur dag-
blaðsritstjóra til að merkja leiðarana
sína; sjálfsagt hefur hann ekki haft
áhuga á því að aðrir fengju skammir
fyrir skrif sem hann bar einn ábyrgð á.
Fyrsti leiðarinn sem ég fann með stöf-
unum hans undir – JK – birtist í Vísi 8.
júní 1973 og fjallaði um deiluna við
Breta um 200 mílna landhelgi sem þá
stóð sem hæst. Næsti leiðari Vísis um
landhelgisdeiluna þar á undan, 6. júní
1973, hafði fjallað um þann alvarlega
atburð þegar breskir togarar sigldu hvað
eftir annað á vitaskipið Árvakur og
bresk freigáta reyndi að koma vír í
skrúfu hans. Höfundur hans, örugglega
Jónas, fordæmir þessa hegðun heims-
veldisins en gagnrýnir líka talsmann
íslensku ríkisstjórnarinnar sem notaði
fund Pompidous Frakklandsforseta og
Nixons Bandaríkjaforseta á Íslandi til að
koma áróðri áleiðis til erlendra blaða-
manna. Leiðarahöfundur segir:
Því miður hefur atlagan að Árvakri ekki
orðið það lóð á okkar vogarskál sem
skyldi. Stafar það af því, að blaðafulltrúi
ríkisstjórnarinnar hélt fund á Kjarvals-
stöðum með blaðamönnum, sem voru
hér vegna forsetakomunnar, og gaf þeim
ýkta og einhliða mynd af atburðinum.
Þeir sáu í gegnum málflutninginn.
Afleiðingin er sú, að brezka útgáfan virð-
ist njóta meiri hljómgrunns í erlendum
fjölmiðlum.
Blaðafulltrúinn verður að hafa vaðið
fyrir neðan sig, þegar hann talar við
erlenda blaðamenn. Þeir trúa honum
frekar, ef hann gætir hófs í málflutningi.
Ýkjur og einsýni vekja hins vegar
grunsemdir þeirra og hafa öfug áhrif.
H u g v e k j u r
TMM_3_2018.indd 106 23.8.2018 14:19