Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Blaðsíða 148

RANNVEIG SVERRISDÓTTIR
leikinn til að beita þeim þroskast jafnhliða vitsmunalegnm þroska.32 Það
sem virðist vera einfalt og myndrænt og kannski einhvers konar látbragð
eða „myndir í loftinu“ er því í raun flókinn orðaforði sem erfitt er að
mynda og tekur tíma að tileinka sér.
Myndlíkingar
Táknmál eru rík af myndlíkingum eins og raddmál og skynjun okkar á
hugtökum ræður því hvernig við notum þau.33 Myndlíkingar eru almennt
mikið notaðar í raddmálum.34 Fólk talar til dæmis um tíma eins og gull
eða peninga þótt tíminn sé ekki áþreifanlegur, við „eyðum tíma“, „finn-
um tíma“ og „spörum tíma“. Mary Brennan heldur því fram að þar til
nýlega hafi fólk forðast að tala um myndlíkingar í táknmálum til þess að
ýta ekki undir þá fordóma sem ræddir voru hér að framan, þ.e.a.s. að
eitthvað þyki skorta á fullkomnun málsins ef það er of myndrænt, hvort
sem ranghugmyndin lýtur að því að táknmál séu einungis látbragð eða að
þau séu nógu einföld til að geta talist alþjóðleg.35 Brennan segir einnig
að meira sé um myndlíkingar í táknmálum en áður hefur verið haldið
fram.36
Brennan bendir á að mjög oft sé myndlíkingarsamband á milli forms
og merkingar í táknum. Þannig er rýmið gjarnan notað til að sýna hvað
er jákvætt og hvað neikvætt. I íslensku notum við orð eins og „upp“ og
„niður“ til að tala um góðar eða slæmar tilfinningar eða jafnvel líkamlega
Sivedish Sign Language, Stokkhólmur: Department of Linguistics, Department of
Sign Language, Stockholm University, 1994.
32 Rannveig Sverrisdóttir, Signing simultaneous events: The expression of simultaneity in
children's and adults' narratives in Icelandic Sign Language, óbirt lokaritgerð til cand.
mag.-prófs við Kaupmannahafnarháskóla, 2000, bls. 89. Einnig: Ruth Ellenberger
og Marcia Steyaert, „A Child’s Representation of Action in American Sign Langu-
age“ í Understandig Language Through Sign Language Research, ritstj. P. Siple. New
York: Academic Press, 1978, bls. 261-269, bls. 268.
33 Það er að vissu leyti erfitt að setja skörp skil á milli tákna og það sem einn kallar
myndlíkingu vill annar kalla próformasögn. Ekki er ætlunin að fara nánar út í þá
umræðu hér heldur einungis benda á að þetta getur hvort tveggja verið mjög
„myndrænt" og skapað því sömu tilfinningu fyrir táknmálinu í hugum fólks.
34 George Lakoff og Mark Johnson, Metaphors We Live By, Chicago og London: The
University of Chicago Press, 1980, bls. 3-4, 7.
35 Mary Brennan, „Productive Morphology in British Sign Language: Focus on the
Role of Metaphors" í Current Trends in European Sign Language Research, Proceed-
ings of the 3rd European Congress on Sign Language Research, ritstj. S. Prillwitz
og T. Vollhaber, Llamburg: Signum-Verlag, 1990, bls. 205-228, bls. 219.
146