Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Blaðsíða 336

JAMES CLIFFORD
stöðu með viðteknum aðferðum kynþáttaútilokunar. Innflumingur þess-
ara hópa hefur iðulega ekki heldur sama „allt eða ekkert“ svip, vegna nýrr-
ar flutninga- og samskiptatækni sem ýtir undir tilvist margstaðbundinna
samfélaga.25 Oft er sagt að stórir hlutar New York borgar séu „partur af
Karíbahafinu“ og öfugt.26 Tvíheimaorðræður endurspegla þá tilfinningu
að vera hluti af óslitnu þverþjóðlegu neti sem nær til heimahaganna sem
eru ekki einfaldlega eitthvað sem lagt var að baki heldur staður tryggð-
arbanda í kontrapunkti nútímans.27
Tvíheimavitund er því samsett úr jákvæðum og neikvæðum þáttum.
Hún er mótuð á neikvæðan hátt af reynslu af mismunun og útilokun.
Hindranirnar sem mæta þeim sem dveljast um kyrrt og verða fýrir kyn-
þáttafordómum verða oft meiri vegna efnahagslegra takmarkana í sam-
félaginu, einkum - og þá í Norður-Ameríku - þróunar fjöldaframleiðslu í
láglaunaatvinnugreinum þar sem engin verkalýðsfélög starfa og afar fá
tækifæri bjóðast til að vinna sig upp. Fyrirkomulag „sveigjanlegrar auð-
söfnunar“ þarfhast gífurlegs flæðis fjölþjóðlegs fjármagns og vinnuafls -
og treystir á og elur af sér tvíheimahópa. Aukin lausamennska og end-
urvakning á því fyrirkomulagi að vinna heima fyrir framleiðandann hefur
Þegar á heildina er litið er ekki hægt að segja hið sama um litaða íbúa, þótt upp-
runi þeirra, blæbrigði húðlitar, menning þeirra og stétt geti vegið á móti útilokun
þeirra vegna kynþáttar.
25 Sjá um hlutverk sjónvarpsins í Hamid Naficy, „Exile Discourses and Televisual
Fetishization“, Quartery Review ofFilm and Video 13,1-3/1991, bls. 85-116.
26 Carabbean Life in New York City: Sociocultural Dimentions, ritstj. Constance Sutton
og Elsa Chaney, New York: Center for Migration Studies, 1987.
1 Edward Said hefur notað hugtakið „kontrapunktur“ til að lýsa einni af þeim já-
kvæðu hliðum sem fylgja útlegð. „Að sjá „allan heiminn sem erlent land“ gefur
tækifæri á fruinlegri sýn. Flestir eru fyrst og fremst meðvitaðir um eina menn-
ingu, eitt umhverfi, eitt heimili; útlaginn er meðvitaður um að minnsta kosd tvö
af hverju, og sú margfalda sýn ýtir undir meðvitund um víddir sem til eru sam-
tímis, meðvitund sem er - svo að við notum hugtak sein fengið er úr tónlist - líkt
og kontrapunktur. Lífsvenjur, tjáning eða athafnir údagans fara óhjákvæmilega
fram í nýju umhverfi andspænis minningunni um þessa hluti í öðru umhverfi. Þar
með eru bæði nýja umhverfið og hið gamla ljóslifandi og raunveruleg, eiga sér
stað í kontrapunkti" („Reflexions of Exile“, Granta 13/1984, bls. 159-172, hér bls.
170-172; sjá einnig „Third World Intellectuals and Metropolitan Culture“,
Raritan 9,3/1990, bls. 27-50, hér bls. 48-50). Þcssar hugleiðingar um útlegðina
eiga einnig við um tvíheimareynslu en munurinn er sá að áherslan á einstakling-
inn og tilvist hans, sem fýlgir reynslu útlegðarinnar, er í síðara tilfellinu tempruð
af samfélagsneti og sameiginlegum venjum þeirra sem dveljast saman eftir brott-
flutning.
334