Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Blaðsíða 196

HOMIK. BHABHA
Innan eftirlendufræða hafa fræðimenn verið ófeimnir við að viðurkenna póli-
tískt inntak skrifa sinna. Afbygging þeirra á „hlutlausri“ miðlun þekkingar um
framandi menningu sýnir líka að þekking er alltaf bundin í valdasamhengi og
þannig séð ávallt pólitísk. Oðrum þræði leitast eftirlendufræðin því við að vekja
athygli á tilvist radda fólks sem illa eða alls ekki greinast í ríkjandi orðræðum; að
sporna gegn því að minnihlutahópar gangist hljóðlega undir forræðið og týni
sjálfum sér. Slík löngun brottflutta Indverjans - sem hefur komið sér fyrir í
þægilegri heimsfrægð vestrænu akademíunnar - löngun til að marka framand-
leikanum rými á grundvelli hans eigin textaframleiðslu, hefur farið misjafhlega í
fóllc. Fundið hefur verið að því að hann noti óaðgengilegt orðfæri evrópsks póst-
strúktúralisma og menn hafa jafnvel séð í því framlengingu á orðræðubundinni
undirokun í anda vestrænnar heimsvaldastefnu. Við slíkum ásökunum hefur
Bhabha brugðist m.a. með því að leggja áherslu á nauðsyn þess að rjúfa samsöm-
un á milli hugmyndarinnar um stofnanalegan uppruna kenningarinnar og kenn-
ingarinnar sem tækis til endurskoðunar. Ættfræðin skiptir ekki máli heldur
möguleikinn til að hrista upp í orðræðubundinni þöggun. Andstæða teoríu og
praktíkur er jafnframt sett úr skorðum þegar Bhabha bendir á að bæði gjörning-
ar róttæklingsins og textar kenningasmiðsins eru orðræðubundnar athafnir sem
skapa frekar en endurspegla þau fyrirbæri sem þær vísa til.3
Það er á mörkum slíkrar tvenndarhugsunar sem Bhabha markar sér og öðr-
um tjáningarrými, í bilinu á milli sjálfsins og framandleikans; „með því að rann-
saka Þriðja rýmið“ segir hann „getum við skotist undan pólitík andstæðnanna og
birst á forsendum annarleika okkar sjálfra.“4 I þriðja rýminu verður tvíbendni
gagnvirkrar mótunar sýnileg. Sjálfssköpunin fer fram á þessu gráa svæði, á nún-
ingsfletinum þar sem hið þekkta mætir hinu óþekkta, samsömunin hinu ósam-
mælanlega, sjálfið annarleikanum.
I greininni sem hér fer á eftir, „Tvístrun þjóðarinnar“,5 fæst Bhabha við
spurningar um þjóðlega menningu eða menningu þjóðarinnar á tímum eftir-
lendunnar, þjóðflutninga og hnattvæðingar; um menningarástand þar sem fólk
hefur flutt, verið flutt, nauðugt eða viljugt, ffá stað minninganna og kemur sam-
an „annars staðar“ til að mynda ný tengsl. Hann hafnar þeirri viðteknu skoðun
sem leitar menningarinnar í „upprunanum“ og í birtingarmyndum þess sem lit-
ið rödd lítilmagnans sem hefur verið margþaggaður af ráðandi orðræðum koma
fram í skrifum sínum án þess að innlima hann/hana í eigin orðræðu. - Sjá einnig In
Other Worlds. Essays in Cultural Politics, New York og London: Routledge, 1988.
3 Homi K. Bhabha, „The Commitment to Theory,“ The Location of Culture, New
York og London: Roudedge, 1994, 21.
4 Sama rit, bls. 39.
5 Birtíst fýrst sem: „Dissemination. Time, narrative and the margins of the modern
nation,“ Nation andNarration, New York og London: Routledge, 1990, bls. 291-322
og síðar í The Location ofCulture, bls. 139-170, sem þessi þýðing er byggð á.
í94