Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Blaðsíða 348

JAMES CLIFFORD
heimsins, tvíheimana þar sem nýjar ímyndir samfélags og pólitíkur opin-
berast.53
Gilroy kannar hið sérstaka „eðli tímalaga tvíheimanna, eðli sögu þeirra,
minninga og frásagna sem stýra tjáningu svartra pólitískra mótmenninga
sem uxu innan nútímans í sérstöku átakasambandi byggðu á skuld“.54
Hann færir rök bæði gegn módernískri línulegri framfarahyggju og þeirri
sýn sem varpað er fram í samtímanum um hvað sé að vera afrískur. The
Black Atlantic afhjúpar „tímalag synkópunnar - öðruvísi takt þess að lifa og
vera til“. Gilroy vitnar í Ralph Ellison: „Osýnileiki, sjáðu til, gefur manni
dálítið öðruvísi tíma, maður er aldrei alveg í réttum takti. Stundum er
53 Bhabha hefur tilhneigingu til að leggja að jöfnu „tvíheima“ og „eftirlenduna“ í
umfjöllun sinni. Það vekur upp áhugaverða spurningu sem ég get ekki að fullu
fylgt eftir hér. Að hvaða leyti eru eftirlenduffæði endurkast frá ákveðnum tví-
heimum? Elia Shohat („Notes on the Post-Colonial“, Social Text 41-42/1992, bls.
99-113) tengir údistanir á samblendni í nafni „eftirlendu“-aðstæðna við mennta-
og ffæðimenn frá tvíheimum þriðja heimsins, sem aðallega skrifa í helstu borgum
fyrsta heimsins, og Arif Dirlik („The Postcolonial Aura: Third World Criticism
in the Age of Global Capitalism", Criticallnquiry 20,2/1994, bls. 328-356) tengir
þá, í funksjónalískri greinargerð sinni, við þarfir þverþjóðlegs kapítalisma.
Vissulega eru kenningasmiðir frá Suður-Asíu áberandi, einkuin í Bredandi Og
Norður-Ameríku. Ekki heyrist mikið ffá öðrum stöðum um eftirlenduffæði - tíl
dæmis Rómönsku Ameríku og Affíku þar sem saga nýlendustefnunnar og andófs
gegn henni, saga „afnýlendunar" og ný-nýlendustefnu er umtalsvert ólík. Ef eftir-
lendufræði eru sett í sögulegt samhengi við suður-asíska tvíheima gætum við með
gagni greint á milli tveggja tegunda þeirra, líkt og Vijay Mishra gerir („The
Girrnit Ideology Reconsidered“, Language andLiterature, ritstj. Satendra Nandan,
Suva: University of the South Pacific, 1983 og „Theorizing the Literature of the
Indian Diaspora: The Fantiliar Temporariness (V.S. Naipaul)“): Fyrstu tvíheim-
arnir komu fram seint á nítjándu öld í tengslum við flutninga verkamanna á samn-
ingi til staða eins og Trínidad, Gvæjana, Surinam, Fídjieyja, Máritíus, Suður-
Afríku og Malasíu; hinir síðari komu til vegna „frjálsra“ fólksflutninga eftir stríð
til Bretlands, Bandaríkjanna, Astralíu og Kanada. Sá rithöfundur sem kalla inætti
fulltrúa fyrri tvíheiinana væri V. S. Naipaul; fulltrúi hinna síðari, þess tímapunkts
þegar til verður hugsýn „eftirlendunnar“, væri Salman Rushdie. Aframhaldandi
verk Mishras mun fylla upp í þessa sögu. Augljóslega er ekki hægt að smætta efni
eftirlendufræða í sögur ákveðinna suður-asískra rithöfunda. Meginhugmyndin
um samblendni, til dæmis, rímar við rómansk-amerískar fræðikenningar um
mestizaje, eða créolitc Karíbahafsins. Þetta eru ekki sömu hugtökin og þau spretta
upp úr ólíkum sögulegum aðstæðunt, en þau skarast og saman vísa þau á svæði
flókinna menningarforma sem eru afurð tvenndarkerfis nýlendunnar og stíg-
skiptra kerfa, og grafa að einhverju leyti undan þeim.
'4 Paul Gilroy, Tbe Black Atlantic: Double Comciousness and Modemity, Cambridge,
Massachusetts: Harvard University Press, 1993, bls. 266.
346