Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Blaðsíða 367

TVIHEIMAR
ur“) hefur aðeins merkingn í komandi eða útópísku samhengi.92 Ekki eru
til neinar eftirlendumenningar eða staðir; aðeins augnablik, aðferðir, orð-
ræður. Það sem kemur á „eftir“ stendur alltaf í skugga hins „nýja“. Samt
sem áður lýsa „eftirlendur“ raunverulegu, en ef til vill ekki yfírstöðnu, rofi
liðinna yfirráða, eru staðir núverandi baráttu og ímyndaðrar framtíðar.
Það sem ef til vill er í húfi í sögulegri lýsingu á geniza-heiminum eða
svarta Atlantshafinu er „forsaga eftirlendustefnu“. Ut frá því sjónarhorni
séð snýst orðræða og saga tvíheimanna, sem áberandi er um þessar
mundir, um að endurheimta óvestrænar eða ekki-aðeins vestrænar fyrir-
myndir að heimsborgaralegu lífi, ósamstilltu þversum þjóðerni sem á í
baráttu innan þjóðríkja og við þau, við alþjóðatækni og markaði - þetta
eru úrræði fýrir örðuga sambúð.
Steinunn Haraldsdóttir þýddi
92 Á síðastliðnum árum hafa hugtökin „eftirlenda“ og „eftirlenduleiki“ - þar sem oft
er ruglað saman fræðilegri nálgun og sögulegum tímapunktum - gengist undir
rækilega, iðulega efasemdarfulla, einkennandi gagnrýni. Sjá einkum Simon Dur-
ing, „Postmodernism and Post-Colonialism Today“, Textual Practice 1,1/1987,
hls. 32^47; Kwame Anthony Appiah, „Is the Post in Postmodernism the Post in
Postcolonial?“, CriticalInquiry 17/1991, hls. 336-357; Ella Shohat, „Notes on the
Post-Colonial“, Social Text 41-42/1992, bls. 99-113; Rey Chow, „Between
Colonizers: I long Kong’s Postcolonial Self-Writing in the 1900s“, Diaspora 2,2/
1992, hls. 151-170; Ruth Franenberg og Lata Mani, „Crosscurrents, Crosstalk:
Race, ‘Postcoloniality’, and the Politics of Location", Cultural Studies 7,2/1993,
bls. 292-310; Masao Miyoshi, „A Borderless World? From Colonialism to l'rans-
nationalism and the Decline of the Nation-State“, Critical Inquiry 19/1993, bls.
726-751; Arif Dirlik, „The Postcolonial Aura: Third World Criticism in the Age
of Global Capitalism", hls. 328-356 og margar ritgerðir í Social Text 31-32/1992.
Hér gefst ekki tækifæri til að taka á mörgum þeirra óleystu álitamála sem þessi
skrif vekja upp, ég get aðeins sagt að ég tel það vera sannfærandi kröfu hjá Frank-
enberg og Mani að óska eftir nákvæmum, samtengjandi skilningi á ólíkum leiðum
þess að vera „eftirlenda" („Crosscurrents, Crosstalk", bls. 292-310). Hver svo sem
örlög þessa hugtaks verða má ekki smætta þá staði flókinnar sögulegrar sam-
tvinnunar og gerandahæfni sem það gefur nafn til bráðabirgða niður í fylgifyrir-
bæri póstmódernískrar sundrunar, þverþjóðernislegra ný-nýlendna eða hnattræns
kapítalisma. Um tengslin milli þess hvað felst í því að vera eftirlenda við nýlegar
kenningar um tvíheima, sjá Frankenberg og Mani (Sama rit, bls. 302). Einnig
skiptir máli fyrir markmið okkar hér, þau þrjú mögulegu tímalög sein Chow teng-
ir við forskcytið prwt-eða efiir, einkunt hið þriðja: (1) „hafandi gengið í gegnum“;
(2) „síðar“; (3) „hugmynd um tíma sem er ekki línulegur heldur staðfastur, mark-
aður af atburðum sem er ef til vill lokið tæknilega séð en er aðeins hægt að skilja
að fullu með tilliti til þeirrar eyðingar sem þeir skildu eftir sig“ (Rey Chow,
„Between Coloniz.ers“, bls. 152).
365