Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Blaðsíða 198

HOMI K. BHABHA
Títni þjóðarinnar
Titill þessa kafla - DissemiNation eða þjóðartvístrun - á margt að þakka
visku og orðheppni Jacques Derrida, en þó meira minni eigin reynslu af
fólksflutningum. Eg hef upplifað þá stund þegar fólk tvístrast, sem á öðr-
um tímum og stöðum og hjá öðrum þjóðum verður stund þess þegar fólk
safnast saman. Utlagar og brottfluttir og flóttamenn safnast saman, koma
saman á jaðri „framandi“ menningar, safnastsaman á landamærum, safn-
ast saman í gettóum eða á kaffíhúsum miðborga, safnast saman í hálf-lífi,
hálfrökkri framandi tungna eða í ókennilegri færni í tungumáli annarra,
safna saman táknum um samþykki, velþóknun, námsgráður, orðræður,
starfsgreinar, safna saman minningum um vanþróun, um aðra heima sem
upplifaðir eru í minningunni, safna saman fortíðinni með því að endur-
reisa hana í hefðum, safna saman nútíðinni. Brottfluttum er líka safnað
saman: Farandverkafólk, vinnuafl, þeir sem hafa verið kyrrsettir; tölum
um glæpi er safnað saman, upplýsingum um námsframmistöðu, lagalega
stöðu, stöðu sem innflytjendur og uppruna þeirrar einmanalegu veru
sem John Berger nefndi sjöunda manninn.1 Ský safnast saman og fá pal-
estínska skáldið Mahmoud Darwish til að spyrja: „hvert eiga fuglarnir að
fljúga þegar síðasti himinninn er horfínn?“2
Mitt í þessum einmanaiegu samfundum fólks sem hefur tvístrast, goð-
sögnum þeirra, draumum og reynslu, kemur einstaklega mikilvæg sögu-
leg staðreynd í ljós. Eric Eiobsbawm3 hefur skrifað sögu vestrænnar
þjóðar nútímans út frá sjónarhorni þjóðarjaðarins og útlagans á einarð-
ari hátt en nokkur annar höfundur yfirlitssögu. Um miðja nítjándu öld
rennur upp síðara mótunarskeið nútímaþjóðarinnar, en það er einnig eitt
samfelldasta tímabil þjóðflutninga á Vesturlöndum og útþenslu nýlendna
í austri. Þjóðin fyllir upp í það tóm sem uppflosnuð samfélög og ættbálk-
ar skilja eftir sig, og snýr þeim missi í tungumál myndhverfíngarinnar.
Myndhverfíngin eins og sifjar orðsins „metaphore“ benda til, færir
merkingu þess að vera heima og tilheyra, eftir „miðleiðinni“ eða yfír
1 John Berger, A Seventh Man: A book ofimages and words about the experience ofmig-
rant workers in Europe, Harmondsworth: Penguin, 1975.
2 Tilvitnun í E. Said, After the Last Sky, London: Faber, 1986.
3 Eg hef í huga hina miklu sögu Erics Hobsbawm uin „löngu nítjándu öldina“, sér-
staklega The Age ofCapital 1848-1875, London: Weidenfeld & Nicolson, 1975 og
Thc Age ofEmpire 1875-1914, London: Weidenfeld & Nicolson, 1987. Sjá einkum
ýmsar frjóar hugmyndir um þjóðina og fólksflutninga í seinna bindinu, kafla 6.