Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Blaðsíða 39
S’orvaldur Thoroddsen
39
hafði boriö á biskup, sökum þess að höfundur þeirrar
æfisögu ljet margt »satt kyrt liggja*, og þó var sú æfi-
saga margfalt minna verö en æfisagan eftir Thoroddsen.
Æfisaga Pjeturs biskups er rituð með bersýnilegum
samhug og ástúð, líkt og flestar íslenskar æfisögur og æfi-
minningar frá síðari öldum; en Thoroddsen kynti sjer
miklu betur efni sitt en flestir æfisöguritarar vorir hafa
gert, og hann rakti störf biskupsins og þá atburði, sem
hann átti þátt í, og skýrði frá þeim árásum, sem hann
varð fyrir. Til þess að sanna mál sitt, og lýsa hvernig
þær voru, tilfærir hann margar setningar og gífuryrði úr
greinum þessara manna um kristindómsástandið á íslandi
og um störf biskupsins og rit hans; varð þá ljóst hve
ofsafengar árásir þessar voru og ósanngjarnar. Petta
kom sjer illa hjá vinum og vandamönnum þessara manna,
eins og skiljanlegt er, því þeim þótti nú mönnum þessum
minkun gerð með því að hafa upp eftir þeim orð þeirra.
En Thoroddsen ljet eigi sitja við þetta, heldur skýrði frá
hvernig á því stæði, að menn þessir hefðu ritað svo,
þrátt tyrir það þótt sumir þeirra hefðu verið orðlagðir
gáfumenn. Hann lýsti þá skapsmunum þeirra, vanstillingu
eða sjervisku, með sömu nákvæmni eins og hann væri
að lýsa einhverjum hlut í náttúrunni, én því reiddust
menn.
Líka sýnir Thoroddsen fram á, að Pjetur biskup var
einn af hinum starfsömustu og nýtustu mönnum á alþingi
í sinni tíð, og að hann var frjálslyndari í sumum málum
og þjóðlegri, þótt konungkjörinn væri, en sumir þjóðkjörnir
þingmenn. Eftir 'skoðun hans var biskupinn varfærinn
framfaramaður og vildi jafnan firra vandræðum og miðla
málum; þessa varfærni sýndi hann einnig í stjórnarskip-
unarmálinu, enda var hún honum eiginleg; ætlar Thor-
oddsen að hún væri eigi óhollari þjóðinnpen blindur ákafi
eða ofsi, og eigi heldur órjettmætari, ef á alt er litið.