Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Blaðsíða 134
*34
Valdimar Erlendsson
Rússland og Pólland, enn fremur bókina um Ludvig Hol-
berg- í lok síðustu aldar skrifaði hann hina merku og
frægu bók um Villiam Shakespeare í 3 bindum. í mörg
tímarit og þó einkum í mánaðarritið »Tilskueren« hefur
hann ritað ógrynni af ritgjörðum alt til þessa dags. Par
eru prentaðar hinar frægu ritdeilur hans og Höffdings á
árunum 1889—90. Á seinni og síðustu árum hefur hann
skrifað æfisögu sína í 5 bindum, samið 4 stór ritverk,
hvert í tveimur bindum, um Goethe, Jul. Cæsar, Voltaire
og Michelangelo. Tölur hans við ýms tækifæri hafa ný-
lega komið út og er það stór bók, enn fremur skrifaði
liann tvær ágætar bækur um heimsófriðinn og er annað
bindið, »Tragediens II. Del« ritað eftir friðarsamninginn.
Aðalefni þess er hárbeitt gagnrýni um þá, er sömdu
Versaillesfriðinn illræmda; einkum fá þeir Clemenceau og
Wilson maklegan dóm fyrir alla framkomu þeirra og
svik; sýnir hann fram á, að sá síðarnefndi var í raun og
veru óorðheldið lítilmenni.
Tað hefur þegar verið ritað feikna mikið um Brandes,
bæði í Danmörku og útlöndum. Af Dönum hafa þeir
Jakob Knudsen og Alfred Ipsen ritað mest um hann, og
með sanngirni á margan hátt. En fyrir skömmu hafa
þeir Helgi Rode og Haraldur Mielsen gert árásir á hann
í bókunum: »En Mand gik ned fra Jerusalem« og í
»Usurpatoren«. Bók Haralds, Usurpatoren er hreint og
beint níðrit, sprottið af öfund og ósanngirni. Ritdómur
hans er svo hlægilegur, að hann finnur Brandesi það
meðal annars til foráttu að hann hafi mikið hár, stóran
makka, og að hann noti heimildir í ritverk sín og bendir
sjerstaklega á ritgjörðina um Francisco Ferrer.
Pótt Brandes sje mikill orðsnillingur og rithöf-
undur, þá er hann þó ekki minni frelsishetja og
mannvinur. A þrítugsaldri reis hann gegn ófrelsinu og
afturhaldsseminni hjá sinni eigin þjóð, en nú í elli sinni