Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Blaðsíða 133
Georg Brandes áttræður
133
Hauch sjálfur, skömmu fyrir andlát sitt, heföi talið Brandes
sjálfkjörinn eftirmann sinn.
Pótt Brandes yrði oft að standa einn eða næstum
einn í stríðinu og yrði að höggva frá sjer á báðar hend-
ur, fór því fjarri, að hann gæfist upp eða ljeti undan
síga. Hann hafði biturt vopn, penni hans var hvassari
en nokkur Tyrfingur, en vígahugur hans og sannleiksþrá
ósigrandi. Síðan 1882 hefur hann stöðugt búið á ætt-
jörðu sinni, en hann hefur ferðast meira en flestir aðrir
bæði um Norðurálfu og Vesturheim. Hann hefur altaf
verið sístarfandi, átt í endalausum ritdeilum, haldið fjölda
af fyrirlestrum og skrifað ógrynni öll af greinum og rit-
gjörðum í blöð og tímarit og feikn af bókum. Hann er
hinn mesti mælskumaður og orðsnilli hans og listfengi
einstæð, en snjallastur er hann þó sem rithöfundur. Ljós
anda hans er svo skært og skarpt, að alt, sem hann
ritar um, fær birtu frá því. Hann er enginn gruflari, gef-
ur sig ekki að dulspeki, þessu heimskulega orði eða hug-
taki, sem á góðri íslensku ekki þýðir neitt annað en van-
þekking og vitleysa. Hann veit til hlítar grein á öllu
því, sem hann ritar um. Hinni miklu þekkingu hans og
lærdómi, sannleiksást, rjettsýni og skarpskygni er það að
þakka, að öll hin þyngstu viðfangsefni verða ljós og
björt í höndum hans og skýr fýfir öðrum.
Af ritverkum Brandesar í æsku má nefna doktors-
ritgjörð hans um fagurfræði, er út kom 1870, auk fjöl-
margra ritdóma um gullaldarskáld Dana. Eftir 1870 fór
hann að gefa út háskólafyrirlestra sína, sem hann kallaði
»Höfuðstrauma í bókmentum Norðurálfu á 19. öld*. Komu
þeir út smátt og smátt í 6 bindum. Meðan hann dvaldi
á Pýskalandi samdi hann ritdóma og æfisögur margra
stórmenna og skálda, má þar á meðal nefna ritgjörðir
hans um Lassalle, Disraeli, Tegnér, Ibsen og Sören
Kierkegaard, og um sama leyti gaf hann út bækur um