Samvinnan - 01.03.1931, Síða 100

94
SAMVINNAN
virði, ekki aðeins lengra líf, ekki aðeins heilsu, heldur einn-
ig sjálfstæði, tómstundir og æðri menntun, sem allt er
mikils virði, en þó fyrst og fremst vald og yfirráð á öllum
sviðum. Auðveldi hefir verið til á öllum tímum, en það
virðist svo sem hinar nýju konungsættir, sem upp hafa
komið í Bandaríkjunum, þar sem ríkjum ráða stálkon-
ungar, baðmullar-, steinolíu- og járnbrautarkonung-
ar, leitist við að ná í sínar hendur meira einræði en
hægt var áður að öðlast fyrir ættgöfgi og hreysti, eða
hægt er að veita sér nú á dögum með vísindum eða hug-
viti. Af þeim ástæðum er það sennilega, að auður er svo
eftirsóttur. Annars er það mannlegu eðli yfirleitt til
sæmdar, að auður er fremur eftirsóttur vegna valds þess,
er hann veitir, en vegna þeirra nautna, sem hann getur
haft í för með sér.
Misskipting eignanna breytir miklu meir nú á dög-
um lifnaðarháttum manna en áður var. Á dögum Karls
mikla skapaði munurinn á fátækum og ríkum ekki neitt
hyldýpi haturs og illinda milli manna, og svo er ekki held-
ur nú á dögum meðal Araba í Suður-Algier. Þetta staf-
aði af því, að auðæfi og nautnir þær, sem þeim fylgja,
voru sjaldgæfur hlutur og lítt breytilegur. En nú á tím-
um eru auðæfin margbreytileg og nautnirnar, sem þeim
fylgja, alveg ótrúlega fjölbreyttar, svo að auðmennirnir
geta ausið fullum höndum úr sjóði hégómadýrðarinnar;
en fátæklingarnir verða að standa álengdar fjær og láta
sér nægja það, sem þeim er sýnt en ekki gefið.
Við þessu væri ekki neitt að segja, ef ekki leiddi ann-
að af misskiptingu eignanna en misskiptar nautnir. En
hagskýrslur sýna, að meðalæfi manna er helmingi lengri
meðal efnamanna en fátæku stéttanna. Það er kaldhæðni
örlaganna, sem því ræður, að hlutdeild manns í þessa
heims gæðum er hlutfallslega því minni sem skattur
hans til sjúkdóma og dauða er stærri1). Og annað er ef
*) í bókinni Essai sur la répartition des riches-
ses líkir prófessor L e r o y - B e a u 1 i e u saman ógæfu þeirri,