Andvari - 01.01.1975, Side 40

38
BERGaTEINN JÓNSSON
ANDVARl
ef til vill grein fyrir í fljótu bragði. Sjálfsagt var sú liugsun framan af efst í
hugum alls þorra íslenzku landnemanna, að þeir mættu fá að halda hópinn
fyrstu árin og ef til vill varðveita að mestu eigin tungu, trú og siði. Nú mátti
öllum Ijóst vera, að úti var um, að sá draumur rættist. Enn átti þó trúin á
nýtt Island rétt handan næsta leitis eftir að reynast ótrúlega lífseig.
Annars er það ekki sízt draumurinn um nýtt ísland og leitin að nýju
íslandi, sem frá gamla landinu séð setur svip sinn á baráttu og viðleitni lslendinga
í Vesturheimi fyrstu árin, bæði í Bandaríkjunum og Kanada. Er ætlunin að
fara fáeinum orðum um þá sögu hér á eftir.
Þeir sem slógust í för með Páli Þorlákssyni í Quebec sumarið 1873 og
fóru með honum sem leið lá til Milwaukee, urðu þeirri reynslu ríkari að lenda
í járnbrautarslysi. Létu nokkrir farþegar þar lífið, en engir íslendingar voru
í þeim hópi. Nokkrir þeirra meiddust lítils háttar, þar á meðal Stephan G.
Stephansson og föðursystir hans og síðar tengdamóðir, Sigurbjörg Stefánsdóttir
frá Mjóadal. En Páll Þorláksson reyndist þá sem jafnan endranær röskur og
úrræðagóður. Hlutaðist hann til um, að járnbrautarfélagið greiddi löndunum
nokkrar skaðabætur, og má nærri geta, að slíkt var ámóta fágætt nýmæli á ferli
íslenzkra alþýðumanna eins og járnbrautarslys.
Þeir sem Páli fylgdu áttu vísa allt að árs vist, hver sem þess óskaði, hjá
norskum bændum í Wisconsin. Hafði Páll sannfærzt um, að Islendingum dygði
lítt að eignast lönd og hefja búskap í Ameríku fyrr en þeir hefðu kynnzt búskapar-
háttum þar, aðferðum við jarðrækt, algengustu verkfærum og beitingu þeirra.
En þar kom þó fyrr en varði, að förunautar Páls fóru að nema land í grennd við
norska byggð í Shawano County í Wisconsin. Auk þess munu fáeinir íslendingar
hafa sem snöggvast setzt að í Iowa County og Dane County í sama ríki.
Að námi loknu í prestaskóla norsku synódunnar í St. Louis í Missouri
ríki, fékk Páll köllun frá norskum söfnuðum í Mhsconsin og gerðist prestur
þeirra. Notaði hann þá tækifærið og stofnaði söfnuð meðal frænda sinna, vina
og gamalla sveitunga í S'hawano County (sem íslendingar þýddu á sitt mál og
kölluðu Ljósavatnssveit) og næsta nágrenni. Segir Stephan G., að fyrsta prest-
verk hans þar hafi verið að gefa þau saman í hjónaband Stephan og frænku hans,
Llelgu Jónsdóttur frá Mjóadak En Stephan getur þess einnig, að þá strax hafi
sumum Islendingum, — að minnsta kosti honum sjálfum, - fundizt þær kenningar,
sem Páll hafði lært og gert að sínum hjá norsku synódunni, býsna harðar og
ólíkar óáleitnum og meinlausum boðskap prestanna heima á Fróni.
Svo er annars að sjá sem íslendingar hafi aldrei fest yndi i þeim sveitum
Wisconsin, sem örlögin og Páll Þorláksson báru þá til. Einnig var vonlaust, að