Andvari - 01.01.1975, Qupperneq 42

40
BERGSTEINN JÖNSSGN
ANDVARI
veittum frásögnum má sjá, að þessu var hreint ekki þannig farið. Héldu Is-
lendingar í Wisconsin af þessu tilefni samkomu mikla í Milwaukee og minntust
með söng, ræðuhöldum, borðhaldi og síðast en ekki sízt fyrstu íslenzku guðs-
þjónustunni, sem um getur í Ameríku, þúsund ára afmælis íslandsbyggðar. Mun
þetta reyndar hafa verið í eina skiptið, sem íslendingar héldu sameiginlega hátíð
í Milwaukee.
Sumarið 1874 er því líkast sem Islendingar í Wisconsin hafi gefið upp
alla von um að finna nýtt Island í Wisconsin og aðliggjandi ríkjum. En meðal
þeirra sem mest beittu sér fyrir hátíðarhöldunum í Milwaukee í ágúst þá um
sumarið var tæplega hálfþrítugur blaðamaður, landflótta af íslandi fyrir stór
orð og gróf um æðstu valdhafa Islands 1873, Jón Ólafsson prestssonur frá
Kolfreyjustað. Til hans má rekja sögulegustu leit íslendinga að nýju Islandi
til þessa.
Það er skemmst frá að segja, að stjórnin í Washington á síðara kjörtímabili
Ulysses Simpson Grants forseta - einhver spilltasta stjórn sem þar hefur setið -
var í vandræðum vegna harðnandi gagnrýni utan þings og innan. M. a. átti
stjórnin bágt með að gefa viðhlítandi skýringar á kaupum á Alaska af Rússum.
Vantaði mikið á, að Bandaríkjamenn eða aðrir hefðu fengið slíkar mætur á því
landssvæði sem síðar hefur orðið. - Nú skaut lögmaður einn þeirri hugmynd
að Jóni Ólafssy ni, að í Alaska rnætti líkast til finna þann stað, sem íslendingar
væru sem ákafast að svipast um eftir. Rak svo urn hríð hver óskastundin aðra:
Jón gleypti við Alaskabeitunni, og stjórnarherrarnir í Washington tóku honurn
og málaleitan hans tveim höndum. Fengu íslendingar nær samstundis vilyrði
og skörnmu síðar fulla heimild til landkönnunar í Alaska - allt á kostnað stjórnar-
innar í Washington.
Það varð úr, að þrír Milwaukee Islendingar völdust til þess að svipast um
eftir heppilegu landi handa íslendingum í Alaska. Var sjónum þá einkum beint
að Kodiakey, Cookseyju og Aleutaeyjum.
Þeir sem til leiðangurs þessa völdust voru auk Jóns hálfsystursonur hans,
Páll Björnsson, og áður nefndur Ólafur Ólafsson frá Espihóli. Ólafur er annars
sem dæmigerður fyrir þá menn, sem virtust tapa rótfestu við vesturförina. Þrátt
fyrir ótvíræða hæfileika og forystueiginleika var sem hann gæti hvergi stöðvazt
stundinni lengur eftir að vestur kom. Var hann meðal helztu hvatamanna hverrar
nýbyggðarinnar á fætur annarri og virtist ævinlega jafnsannfærður um, að næsti
áfangi bæri menn einmitt til þess staðar, sem förinni hefði frá upphafi verið
heitið til.
Framan af ári 1874 var Ólafur einna fremstur í flokki þeirra, sem hugðust