Andvari - 01.01.1975, Page 141

ANDVARI
HULDUMÁL
139
Arna Magnússonar á Íslandi, en Ólaiur Halldórsson bjó til prentunar. Áður
komu út „Die Bósa-Rímur“ í Breslau 1894. Að útgáfunni vann Otto L. JiriczeL
Hann lýsir yfir því (82. bls.), að sér hafi ekki tekizt að brjóta nafnafelur Bósa-
rímna til mergjar. Ólafur Halldórsson freistar hins vegar skýringa í útgáfu
sinni (123. - 126. bls.) og dregur af þeim ályktanir um aldur og uppruna
rímnanna. Og nú er komið að tilefni þessarar greinar.
Skoðanir okkar Ölafs eru næsta ólíkar. Hann heldur, að konan, sem rím-
urnar eru ortar fyrir, heiti Jórunn (Jóra). Ég held, að hún heiti Ástríður. Ólafur
Halldórsson fullyrðir (20. bls.), að höfundur Bósarímna láti nafns síns hvergi
getið. Ég þykist sjá það á fjórum stöðum í þremur vísum. Nafni minn segir, að
konan hafi átt heirna „á Höfða í Þverárhlíð". Ég tel það ólíklegt, enda þótt það
standi skýrum stöfum í VI. rímu.
II
1 mörgum vísum Bósarímna er fólgið nafn konu. Það er sýnilega samsett
orð. Sum þeirra orðasambanda, sem annar liður nafnsins er fólginn í, þýðir
áreiðanlega reið. Það viðurkennir Ölafur Halldórsson, en les samt jóreið. Síðari
hluta þess orðs breytir hann síðan í hljóðgildi rúnaheitisins reið og les jó-\-r.
Hinn liður nafnsins er fólginn í orðasamböndum, sem sum hver þýða áreiðanlega
sjór. 1 stað þess orðs setur Ölafur Halldórsson ölduheitið unnr, og er það í
samræmi við kunnar reglur skáldamálsins. Loks setur hann saman liðina
jó-j-r-j-unnr og les Jórunn. En á því eru verulegir gallar. Engin dæmi eru þess,
að skáld lesi jóreið fyrir reið. Dæmalaust er að breyta jóreið í jó-j-r og djarflegt
mjög, ef þess er gætt, hvernig orðið er til komið. Og engin kona heitir „Jórunnr“.
Enn er það ljóður, að Ölafi tekst ekki að lesa sama nafn út úr öllum nafna-
felunum. I sumum, hyggur hann, að grilli í gælunafn: Jóra, fyrir Jórunn, en hvort
tyeggja er reyndar fornt eiginnafn.
Fyrsta nafnafela Bósarímna, ein þeirra, sem hér um ræðir, er orðfleiri en
hinar og það svo, að um rnunar. 1 henni fálmar Ólafur Halldórsson eftir kven-
mannsnafni (125. bls.), en grípur þennan ,,strákskap“: Herra Ari ríðr frú. Þó er
bæði auðvitað og áreiðanlegt, að í vísunni er fólgið nafn konu. Nafnið er
frtimlag orðanna taki nú við hinni fyrstu (Bó. 1,46). Orðum Ólafs verður þar
ekki við komið. Efni vísunnar í heild er deginum Ijósara: N. N. taki við
fyrstu rímunni.
„Af því sem hér hefur verið rakið má telja öruggt að Bó. hafi verið ortar
fyrir konu sem hét Jórunn." Þetta eru orð Ölafs Halldórssonar (125. bls.).
»>Nafn herra Ara“ finnur hann í íslenzku fornbréfasafni, þar sem „Ari Llelgason