Andvari - 01.01.1979, Page 31

ANDVARI
PÁLL ÍSÓLFSSON
29
flestir munu háfa haft beyg af honum, þótt gjöfull væri stundum. En hafið
orkaði á Pál með sérstökum hætti, og víkur hann að því hvað eftir annað
í viðtölunum \'ið Afatthías, enda munu þau að miklu leyti hafa farið fram
á sjávarbakkanum þar eystra: ,,Eg fór oft niður í fjöru og sat á klettunum
og hlustaði á hafið, þegar það lék sína stórkostlegu sinfóníu. . . . Sjórinn
töfraði mig, ekki aðeins þegar hann var í tröllsham og allt ætlaði af göfl-
um að ganga, heldur engu síður, þegar lygnt var og báran svaf við sand
og klappir. . . . Hafið hefur aukið mér skilning á innihaldi margra tón-
verka. Það vekur mér ímyndunaráfl . . . minnir á aJlt, samt líkist það engu
■ . . hljóðið hefur fylgt mér hvar sem ég Iref verið og sett mark sitt á allt
sem ég hef gert.“
Þeim, senr þekktu Pál ísólfsson náið og lengi, kemur fátt á óvart í sam-
tölum þeirra Matthíasar, og má ef til vill taka það til marks um sanngildi
liókanna. Bækurnar voru engu að síður kærkomnar eins og mynd af góð-
urn vini, þótt andlitsdrættir lrans væru í fersku minni. Hinum, sem lítil
eða engin kynni liöfðu af honum, birtist liér stórbrotinn og margslunginn
persónuleiki. Gamansemin er ofarlega á haugi, og einstaka sögur eru í hók-
unum, sem aðeins eru sagðar til skemmtunar. Hinar eru þó fleiri, sem í
meðförunum verða eins konar dæmisögur, og öll frásögnin ber því vitni, að
þar talar eigi aðeins lífsreyndur og alvarlega hug$andi maður og mikill
mannþekkjari, lieldur einnig óvenju víðsýnn og fjölmenntaður inaður, eink-
um í sögu og bókmenntum, auk sérgreinar sinnar. Sagan er honum jafnan
tiltæk til samanburðar við eigin lífsreynslu, og hann vitnar jöfnum höndum
í Islendingasögur og Sturlungu, Schopenhauer og Spencer, Stravinsky og
Stefan Zweig, Goethe og Friðrik mikla.
Námsundirbúningur Páls, þegar hann fór til Þýzkalands, gat varla
minni \rerið, og skólagöngu hafði hann enga að baki. En námsáhugi hans
var þeim mun meiri, og það var gæfa hans að fá fyrir aðalkennara liá-
menntaðan rnann, sem lét sér annt um allan þroska hans og andlegan við-
gang. Kynningin við Karl Straube sannfærði Pál um það, að tvennt er
nauðsynlegt til þess að geta. orðið góður listamaður á hva.ða sviði sem er:
víðtaek almenn menntun - í sannri merkingu þess orðs - og yirðing fyrir
listinni og lífinu. Víkur hann að þessu oftar en einu sinni í samtölunum:
,,Hroki og list eru andstæður . . . Þeir se.m .lifa aðeins í sínu fagi og láta allt
annað lönd og leið (verða) oft ómerkilegir og þröngsýnir pedantar, jáfnvel
þótt þeir séu talsverðir bógar í sérgrein sinni. . . . Víðsýni og tilfinning fyrir
öUu sem lifir eru nauðsynlegir þættir í Jífi þeirra, sem velja sér það hlut-