Andvari - 01.01.1882, Blaðsíða 74
70
Uin
marga menn; upp um sprungurnar komu stórir vatns-
straumar. í Port Eoyal, höfuðbænum, sukku 3/í af öllum
húsum með mönnum og öllu er í var, og huldust vatni.
Stör landspilda nálægt borginni sökk við fyrsta kippinn
á einni mínútu og liuldist þegar sjó. Stórt herskip
barst langt upp á land yflr bæinn. Seinast á fyrri öld
sáust enn rústir húsanna á mararbotui í höfninni við
Port Koyal. Klcttar féllu úr fjöilunum niðr í árfarveg,
svo áin stöðvaðist og flæddi yfirlandið í kring; bónda-
bær færðist noklcur hundruð faðma úr stað, af því landið,
er hann stóð á, rann við jarðskjálftann niður halla.
Jarðskjálftar og eldgos í sameiningu gera stundum
ótrúlega mikið tjón. Árið 1815 gaus eldfjallið Tomboro
á Sumbawa (í Sundaeyjum). Gosið byrjaði 5. apríl og
var ákafast 11.—12. s. m., en hætti í júlí. Jarðskjálfta-
kippirnir fundust í fjarlægum eyjum og hveliirnir heyrðust
á Sumatra og Ternate. Við þessi ógurlegu umbrot varð
dæmalaus mannskaði; af 12000 íbúum á eyjunni héldu
að eins 26 lífi. Fellibyljir færðu í lopt upp tré, menn
og hesta og stór héruð huldust hrauni. Öskufallið var
svo mikið, að í þorpinu Bima brotnuðu þök á húsum af
þyngslunum ; askan barst til Java og Celebes. Fyrir
vestan Sumatra myndaði vikurinn 2 feta þykkt lag á
sjónum og skip komust naumlega í gegn. Á Java varð
svo dimmt, að menn mundu ekki slíkt myrkur um
dimmustu nætur. Við strendurnar á Sumbawa reis
hafið við jarðskjálftann 2—12 fet og féll svo, en landið
hófst svo öðru megin, að upp komu stór sker þar sem
engin höfðu áður sézt, en hinu megin sökk landið svo,
að þar sem bærinn Tomboro var, varð 18 feta djúpt
vatn. Sama árið og í sama mánuði opnaðist jörðin við
jarðskjálfta á eyjunni Amboina, spjó vatni og lokaðist
svo aptur.
Jarðskjálftans í Cutsch við mynnið á Indusfljótinu
hefir fyrr verið getið; hann byrjaði lG.júní 1819; helzti