Andvari - 01.01.1882, Blaðsíða 87

jarðskjálfta.
83
að eptir milda þurka kæmu stórar sprungur’ í jörðina,
þangað færi stórir loptstraumar, og þegar þeir við rign-
ingar þrýstust út aptur, hristist jörðin. Anaximenes
(568—499) lærisveinn hans hélt að jarðskjálftar kæmu
eptir mikla þurka eða rigningar, en við það færu úr
skorðum stórar landspildur, og féliu svo niður. Anaxa-
goras (500—427) hólt að jarðskjálftar orsökuðust af
eldi, en stundum af lopti eða vatni. Aristoteles
(384—322) sagði, að gufur og lopt í hellum og holum
neðanjarðar hristu jörðina, þessvegna væru jarðskjálftar
tíðastir þar, sem margir iiellar væru í jörðu. Á sama
máli voru Strabo og Plinius.
Á miðöldunum hugsuðu menn iítið um náttúruvið-
burði alla, en þeir fáu, sem athuguðu jarðskjálfta, fylgdu
skoðunum Aristotelesar, því rit hans voru aðalbók í
náttúruvísindum um allar miðaldir. Yan-Helmont
(1577—1674) var hinn fyrsti, sem sýndi fram á, að skoð-
anir Aristotelesar í þessu efni gætu eigi verið réttar,
Hann segir að eigi sé líklegt, að gufur geti safuast
saman í jafnólíkum jarðlögum og eru í ölluni þeim
héruðum, sem þeir fara yíir; þær yrðu þá að brjótast út,
þar sem veikast væri fyrir. Gufur mundu þar sem þær
söfnuðust satnan sprengja jörðina upp, og eigi gera
jafnan hristing yfir svo stórt svæði. £>ó liann nú sýndi,
að þetta og margt fleira væri á móti skoðunum Aristo-
telesar, þá voru skoðanir sjálfs lians í þessu efni enn þá
undarlegri. Hann segir, að jarSskjálftar komi frá gufu-
hvolfinu, það hreyfðist og hreyfi svo aptur jörðina, af
því engill guðs slægi loptið með sverði sínu!
þegar menn seinast á öldinni sem leið, íóru að
rannsaka rafmagn og allt því viðvíkjandi mikiu betur
en áður, urðu ýmsir til þess að halda að rafmagn jarð-
arinnar, eða segulati, væri orsök til jarðskjálfta; af því
menn líka þóttust sjá, að jarðskjálftar hefðu álirif á raf-
magnið í loptinu. Enski náttúrufræðiugurinn Davy
6*