Andvari - 01.01.1882, Qupperneq 144

140
Um lánstraust
gengi og verðmœti penínganna rekast í bága ef betr
er að gáð, svo í viðskiftum manna gjörir verðmætið þá
lítt bæfa til þess að vera almennr gjaldeyrir, einkum ef
um talsverða verzlun eðr viðskiftaveltu er að ræða, og
enda hversu fá og lítil sem viðskiftin eru. ]petta skulum
vér nú athuga. Hugsum oss, að þau lög væri sett, að
enginn mætti héðan í frá, „undir lífs tjón og lima‘:,
selja né kaupa nokkurn hlut í landinu, nema hann
reiddi andvirðið út í hönd í beinhörðum peníngum.
Hvílíkt dauðatak hlyti þetta að verða á öll viðskifti
manna! Enginn láti sér til hugar koma, að dauðatakið
sé eingöngu fátækt vorri að kenna. Nei, heldr er oss
alveg óhætt að fullyrða, að því meiri skaða gerði slíkt
lagaboð í öðrum löndum, sem lánstraust er þar meira
en hér. í einu orði sagt, skaðvæni lagaboðsins
yrði hvarvetna einmitt í réttu hlutfalli við láns-
traustið í kaupum og sölum. þ>að er einmitt lánstraustið,
er sparar mönnum peníngakaupin, peníngageymsluna og
peníngalátin. Vór þurfum eigi annað en líta á vorn
eiginn kaupskap og náúnga vorra, til að sjá þetta og
skilja glögglega. Látum oss taka eigi svo slakan við-
skiftavin kaupmanns, og sjáum til. Setjum nú að
viðskiftaregla þeirra sé sú, að viðskiftamaðr sé skuld-
lauss við kaupmann sinn tvisvar ár hvort, í kauptíð
sumar og haust, en megi skulda honum óskorað þess
á milli. Viðskiftamaðr sparar þá, fyrir viðskiftareglu
þessa, eðr réttara sagt, fyrir lánstraustið, peníngaeign
svo mikla sem skuld hans verðr mest við kaupmann
milli kauptíða. Hanu sparar að útvega sér þessa pen-
íngaeign með því að selja jafnvirði þeirra úr búi sínu
og rýra svo sinn atvinnuveg; hann sparar sér geymslu
og fiutníng penínganna. En hverju tapar nú kaupmaðr
við allan þenna sparnað viðskiftamanns ? Ef til vill
og líklega engu, svo sem hér víkr verzlun við, ef hann
má treysta fyllilega skilvísi viðskiftamaunsins; en þetta