Andvari - 01.01.1882, Page 173

og lánsfæri.
169
fyrir bankanum haldið peníngum sínum svo lengi sem
þeir sjálíir vilja og gert við þá hvað þá lystir. Menn
mega eigi gleyma því, að bankinn er einúngis fyrir lán-
íeiðendr og lánbjóðendr og enga menn aðra. En þú spyr,
hvernig fara þá peníngariir út úr landinu? Seðlarnir
eru almennr gjaldeynir sem peníngar, og því meira sem
verðr til af þeim út um landið, því meiri verðr gang-
eyririnn eðr því stærra ganghjól viðskiftanna; en sem
það verðr of stórt, það er, þá er meira er orðið til af
gangeyri, seðlum og peníngum til samans, en menn
þurfa, þá fara peníngarnir að ganga út úr landinu. En
landsmenn hafa og þann hag af seðlabanka, að hann
getr léð og ljær penínga og seðla við talsvert minni
vöxtum en nokkur lánstofnun önnur. En á þetta skal
eg síðar minnast.
Eg hefi hér að framan sýnt hvert sé eðli séðlanna
og hversu skyldir þeir sé öðrum gjaldbréfum, svo sem
eiginvíxlum. í annan stað hefi eg bent til, að banki
sé ekki annað en lánabúð og peníngabúð. Hafi nú
lesendrnir látið sér þetta skiljast, sem er undirstaðan
undir öllu þessu máli, þá er hægt að svara þessum
og öðrum fleiri spurníngum: Hvernig eiga bankalögin
að vera í aðalgreinum sínum ? Á að takmarka seðlatöluna
með lögum? Á að heimta tryggíng seðlanna með til-
tekinni tiltölu penínga, er æ liggi til taks í handröðum
bankans, og ef svo er, hver er þá hin rétta tiltala pen-
ínga og seðla?
Eg hugsa mér nú seðlabanka stofuaðan af hluta-
félagi, sem áðr er sagt, og hann megi byrja á störfum
sínum hvenær sem hann getr; en það ætla eg hann geti
þá er hann á 50,000 kr. inn kornnar, og vissu fyrir að
aðrar 50,000 kr. inn komi þá er bankinn þarf á þeim að
halda. þ>etta á að vera oss hægt, jafnskjótt sem vér
höfum vit á, að seðlabanki geti og hljóti að verða bæði
stofnendunum og landsmönnuin til mikils gagns og enda