Andvari - 01.01.1882, Side 176

172
Um lanstraust
fjölda seðla eðr hlutfall þeirra við penínga í bankanum.
Engin landslög fyrir skipa og engin landstjórn fyrir segir
hve marga víxla hverr kaupmaðr mogi út gefa, heldr
má hverr þeirra ráða því, eftir þörfum sínum, efnum,
hyggindum, lánstrausti o. s. frv. En hví skyldi þá
bankinn eigi mega það? Hví skyldi hann eigi mega
fara eftir lánþörfum og gangeyrisþörfum landsmanna,
er enginn getr reiknað fyrir fram, eðr þá eftir efnum
sínum, hyggindum og gjaldtrausti ? Nú kunna menn
svara sem svo: Seðlarnir ganga með tímanum manna
milli sem peníngar, en víxlarnir eru þó bundnir við tíma.
|>að er satt, víxlarnir eru tímabundnir, en svo hefir
kaupmaðr leyfi og rétt til að gefa út nýan víxil, og hvern
á fætr öðrum. En víxlarnir ganga einúngis milli þeirra
manna, er þekkja víxilgjafann og ábeldnga (framsölumenn
víxils), segja menn, en seðlarnar koma í hendr ótal
mönnum, er als ekki þekkja efnahag bankans, og seðlarnir
liggja hjá þeim í góðu trausti, þar til bankinn kann
vera kominn á höfuðið, það er, orðinn ófærr um að
leysa seðla sína, því hitt er hægt að eftirlíta, að hann
eigi vel fyrir skuldum, þó eignirhanssé eigi í peníngum.
Fyrir þessa sök einkum geta menn ætlað nauðsynlegt að
tryggja seðlana með tiltekinni tiltölu ponínga í hirzlum
bankans við útiseðla hans.
En er auðið að finna tiltölu þessa svo hún hvorki
séofnévan? fjóðbankinn í Danmörku hefir líka tiltölu
milii penínga og seðla sem 4:10, upp að tiltekinni
seðlatölu. Bankinn í Landúnum þykist hafa tiltöluna
1: 3, þótt hann hafi lítt haldið hana fyrrum. Slíkt hið
sama er að segja um bankann á Frakklandi. Skozku
bankarnir hafa enga slíka fastsetta tiltölu, svo eg til
vili, heldr fara eftir reynslu sinni*). En tryggíng sú
er Landúnabanki setr í peníngaeign sinni er næsta völt
*) Sjá M. J. Wilson: Capital, currency and banking.