Andvari - 01.01.1882, Blaðsíða 137

og lánfæri.
133
leita uppi tilefnin til fátæktar og framkvæmdadeyfðar
landsmanna, og sýna fram á, að þeim valdi lánfæraleysið
í landinu, að minsta kosti að hálfu leyti, og að leggja síðan
ráð á hvernig auka megi lánstraustið með hentugum
lánfærum.
Yér vitum að nú síðan framfarahugr manna tók
að vaxa í landinu, hefir mest verið kvartað um penínga-
skortinn og þörf á lánum vaxið mest. J>etta er eðlilegt
ef að er gáð, og er skortr þessi enginn vottr um vaxandi
fátækt, heldr öllu heldr vottr um framför og því um
vaxandi sannarlega auðlegð. fetta skulum vér gaum-
gæfa betr; en til þess þurfum vér að athuga samsetníng
mannfélagsins. Ef vér nú undantökum ómagana í land-
inu, getum vér skift öllum öðrum landsmönnum í tvent:
1. í atvinnustjóra eðr iðnstjóra, svo sem eru sveitabændr
sjávarbændr, kaupmenn, sumir smiðir búandi o. s. frv.,
og 2. í iðnlausa menu, eðr þá er eigi eru iðnstjórar, svo
sem verkamenn þeir aliir er öðrum vinna, og má í þeim
flokki telja embættmenn þá og sjálfeldismenn er eigi
stunda neina iðn eðr atvinnu sjálíir, o. s. frv. Vér
getum og gjört aðgreiníng þessa enn gleggri og sagt:
Sumir landsmenn verja fé sínu sjálfir og meiru fé ef
þeir megna, en aðrir verja fó sínu annaðhvort als ekki
sjálflr eðr þó eigi öllu. Sama er og að segja um land-
sjóð og aðra sjóðu í landinu. Af þessu atvikast það
einkum, að sumir menn vilja lán fá, ef þeir geta, en
aðrir geta fé léð, ljá fé og mundu ijá enn meira, ef
þeir tryði vel lántökumanni. Vér vitum að vísu að til
eru þeir menn er lán vilja fá og lán þiggja til eyðslu
og óþarfa, en viðrkenna hljótum vér, ef vér heita viljum
réttsýnir menn og óskamsýnir, að slíkir menn eru
frávik frá almannareglu, svo miklu meira fé er tekið á
vöxtu í gróða skyni eðr þó í von um hagsmuni og
ágóða.
Er það nú heillavænlegt fyrir framfarir landsmanna