Tímarit lögfræðinga - 01.06.1951, Blaðsíða 33

Meðferð opinberra mála
107
reglur, sem farið hefur verið eftir í framkvæmd dóm-
stóla hingað til. 1 66. gr. er það sjálfsagða skilyrði orðað,
að því að eins megi setja mann í gæzluvarðhald, að ástæða
sé til að ætla, að hann hafi gerzt sekur um refsiverða
hegðun. Gæzluvarðhald verður einungis ákveðið með dóms-
úrskurði, eins og verið hefur og boðið er í 65. gr. stjskr.
Dómari getur í raun réttri jafnan valið um það, hvort
hann beiti gæzluvarðhaldi eða ekki, en oft væri óverjandi,
ef sökunautur væri ekki sviptur frelsi sínu. Þess vegna
segir í upphafi 67. gr., að gæzluvarðhaldi skuli „að jafn-
aði“ beita, ef svo er farið sem í 1.—6. tölul. greinarinnar
segir. Orðin „að jafnaði" sýna, að ekki sé undantekningar-
laust sjálfsagt, að beita varðhaldi, þótt ákvæði 1.—6. tölul.
67. gr. eigi við. Auðsætt er að gæzluvarðhaldi skal beita, ef
rannsókn málsins mundi verulega torveldast að öðrum
kosti, eða það má líklegt þykja, hvort sem hættan felst í því,
uð sökunautur kunni að skjóta undan sönnunargögnum,
hafa áhrif á samseka, eða þeir á hann, eða vitni, eða skjóta
sJálfum sér undan. Neitun manns um framningu brots er
vitanlega ein út af fyrir sig ekki nægileg til ákvörðunar
gæzluvarðhalds, og gæzluvarðhald til þess að knýja hann til
að svara spurningum dómara um atriði, sem ekki varða
brot beinlínis, er óheimilt. Hitt er annað mál, að slík neitun
getur vakið grun um sekt hans og orðið þannig óbeinlínis
^il þess, að gæzluvarðhaldi verði beitt.
Nokkur nýmæli er vert að nefna, og eru þessi helzt:
1- Gæzluvarðhaldi skal jafnan markaður ákveðinn tími,
sem dómari getur þó stytt eða lengt með úrskurði annan
ákveðinn tíma, 66. gr. Þetta er mikilsvert atriði. Það felur
* sér áminningu til dómara um það, að manni skuli ekki
mda ótakmarkaðan tíma í gæzluvarðhaldi, og minnir hann
Jafnan á þá ábyrgð, sem ákvörðun um það fylgir.
2; Sökunaut skal jafnan skipa verjanda, meðan hann
s®tir gæzluvarðhaldi, ef hann óskar þess, 1. tölul. 80. gr.,
®ada skal dómari jafnan vekja athygli hans á þessum rétti
ans, 1. málsgr. 81. gr., enda mun oft svo verða, að söku-
uautur hefur ekki hugmynd um þetta ákvæði laganna. Og