Tímarit lögfræðinga - 01.06.1951, Blaðsíða 39

Meðferö opinberra mála
113
I Reykjavík og annars staðar, þar sem kostur er lög-
giltra málflutningsmanna, skal réttargæzlumaður tekinn
úr hópi þeirra. Hæstaréttarlögmenn og héraðsdómslög-
menn eiga því venjulega að verða fyrir valinu. Svo er
litið á, að hag sökunautar sé bezt borgið í höndum þessara
^anna, enda mun dómara oftast hallkvæmari samvinna
við menn, sem ætla má hafa gott vit á hlutverki sínu.
Þar sem löggiltra málflutningsmanna er ekki kostur, svo
sem víða í sveitum, getur dómari skipað einhvern annan
niann, sem hann telur munu gæta hags sökunautar sæmi-
lega. Ef eigi er talinn kostur slíks manns, verður dómari
að skipa einhvern löggiltan málflutningsmann.
Þótt maður sé almennt löghæfur, þá má vera, að afstaða
hans til málsins, sökunautar eða dómara sé slík, að hún
valdi vanhæfi hans. Hann má ekki hafa borið vitni eða
verið matsmaður í því máli, og eigi má skipa þann, er
vera myndi óhæfur dómari í því sökunaut í óhag, þann,
sem riðinn er við mál eða hefði hag eða óhag af úrslitum
þess, eða gerði dómara óhæfan til að fara með málið, 85.
Sr. Ef maður hefur ekkert vitað um málið, þá verður
^aumast sagt, að hann hafi borið vitni í því, og hann ætti
Því ekki að verða óhæfur. Með því að réttargæzlumaður
á að gæta hagsmuna sökunautar, þá væri óhæfilegt, að opin-
ber óvinur hans eða maður, sem jafnvel bæri kala til hans,
V0eri skipaður réttargæzlumaður hans. Hins vegar getur
ekkert verið því til fyrirstöðu, að réttargæzlumaður sé vin-
Ur sökunautar eða náinn venzlamaður, ef ekki verður bein-
^ínis sagt, að hann hefði hag af úrslitum máls eða óhag.
En svo mundi venjulega vera, svo framarlega sem hagur
eða óhagur geta jafnt tekið til fjárhags sem siðferðilegs
hags. Annars er á það að líta, að réttargæzlumaður sé
slíkur, að hann verði ekki til þess að torvelda rannsókn,
heldur einungis til að gæta þess, að ekki verði hallað rétti
sökunautar.
Hlutverk réttargæzlumanns er að gæta lögmætra hags-
viuna sökunautar hvarvetna, eftir því sem efni standa
til. Þess vegna er honum heimilt að tala einslega við