Tímarit lögfræðinga - 01.06.1951, Blaðsíða 97

Með/erð opinberra mála
171
XIX. Endurupptaka sakar.
Þegar fullnaðar dómur er genginn um opinbert mál, þá
verður það mál mjög sjaldan vakið upp af nýju, sbr. 30.
gr. hæstaréttarlaganna, því að bæði gerist þess sjaldan
þörf, með því að svo á að vera um búið, að saklaus maður
verði ekki sakfelldur né áreiðanlega sekur maður sýknað-
ui', enda verður einhvers staðar að vei'a „endir allrar
þrætu“. En með þann möguleika fyrir augum, að „réttvís-
inni“ geti þó skjátlazt, hafa verið sett ákvæði í lögin, þar
sem skylt sé gert að taka mál upp af nýju, ef tilteknum skil-
yrðum er fullnægt. ÁkæruvaldiS skal hef jast handa, ef telja
íná sekan mann hafa verið sýknaðan eða dæmdan fyrir
wiklu minna brot en það, sem hann er borinn af nýju. Með
samsvarandi hætti getur sakfelldur maður átt heimtingu
á því, að mál hans verði endurupptekið. Skilyrðin í báðum
tilvikum eru þau, að ný gögn séu komin fram, sem líklegt
eða öruggt geri, að niðurstaðan hljóti að verða allt önnur
eða verulega önnur en raun varð á, eða dómur hefur verið
byggður á falsgögnum eða refsivert athæfi hefur annars
verið framið, sem hefur eða ætla má að hafi orkað niður-
stöðu dóms, sjá 191. og 192. gr. 1 lögunum eru sett ýmis
akvæði til léttis manni, sem refsivist sætir, um framkvæmd
a beiðni sinni til dómsmálaráðherra um endurupptöku, sjá
2. málsgr. 192. gr., og 2. málsgr. 194.gr. Hæstiréttur kveður
a um endurupptöku, enda skal hann fara með rannsókn
þess í meginatriðum og einn kveða upp dóm, sjá 193.—
198. gr.
Beiðni um endurupptöku frestar ekki framkvæmd dóms,
nema hæstiréttur mæli svo, 199. gr. Þegar gögn þau, sem
vannsókn héraðsdómara samkvæmt skipun hæstaréttar
hefur framkvæmt, sbr. 2. málsgr. 194. gr., leiða það í ljós,
að dómfelldur maður muni sýkn vera, þá sýnist rík ástæða
Vei'a til þess að fresta framkvæmd refsingar, unz yfir
lýkur.
Þó að maður hafi þolað refsingu samkvæmt dómi að
fullu, er honum vitanlega mjög mikilsvert að fá mál sitt
af nýju prófað og, ef efni standa til, dæmt af nýju. Skaða-