Hlín - 01.01.1926, Side 97

Hlin
95
þau sjálfsagt hvergi skýrar fram en í bók eftir enska
heimsspekinginn Stuart Mill, er út kom á Englandi 1869
og hjet »The subjection of women«. Bók þessi var þegar
þýdd á mörg önnur tungumál. Varð hún brátt og er enn
nokkurskonar biblía kvenfrelsispostulanna. Kom bókin út
í íslenskri þýðingu árið 1900 fyrir tilhlutun hins íslenska
kvenrjettindafjelags og heitir »Kúgun kvenna.
Áð vísu er venjulega talið, að rætur kvenfrelsishreyf-
ingarinnar megi rekja til frönsku stjórnarbyltingarinnar,
eins og áður er á minst. En það er ekki fyr en eftir
miðja öldina, eða eftir að þessi bók St. Mills kom út, að
hreyfingunni er hrundið af stað fyrir alvöru. Tekur höf-
undurinn fram þegar í byrjun bókarinnar, að staða kvenna
í þjóðfjelaginu sje þröskuldur á framfarabraut mannkynsins.
Hann var einn þeirra manna, sem hafði þessa miklu
trú á framfaramöguleikum mannanna, ef hæfileikar þeirra
fengju að vaxa og þroskast í fullu frelsi. Pað er þessi
bjartsýni Stuart Mills og trú á mennina, sem kemur hon
um til að gerast forvígismaður jafnrjettisbaráttu kvenna.
Hann lítur á aðstöðu kvenna í þjóðfjelaginu sem lítil-
magnans gagnvart hinum máttarmeiri. Pessvegna byrjar
hann bók sína á því að tala um þrælahaldið, og barátt-
una milli þræla og þrælaeigenda. Álítur hann, að þræla-
haldið hafi beinlínis orðið til fyrir kúgun hinna sterkari
eða máttarmeiri í þjóðfjelaginu. Venjan hafi helgað þræla-
haldið. Mönnum finnist alt eðlilegt, sem þeir sjeu vanir.
Petta samband þræla og þrælaeigenda notar hann svo
um samband karla og kvenna. Segir það vera bygt ná-
kvæmlega á sama lögmáli. Og venjan hafi helgað það
eins og þrælahaldið.
Fjarri fer því, að jeg ætli hjer að fara að rjettlæta
þrælahaldið. En mjer skilst að vafasamt sje, að ástæður
þær, er St. Mill ætiar að hafi legið til grundvallar fyrir
því, sjeu rjettar.
Frá sjónarmiði einstaklingsins er öll kúgun ranglát og