Andvari - 01.01.2009, Qupperneq 147

ANDVARI
HAMLET ÍSLENSKRAR LEIKLISTAR?
145
Haraldi, Þorsteini Ö. og fleirum, var gjaldkeri félagsins fyrstu fjögur árin og
gegndi formennsku í eitt ár, 1947-48. Félagsstörf voru annars ekki sérstakt
áhugamál hans.
Hið eina, sem er borðleggjandi um samskipti Indriða og Lárusar, er að
þeir unnu sjaldan saman, hvað sem því olli. Indriði fór nánast aldrei með
stór hlutverk í sýningum Lárusar og það er ekki fyrr en árið 1953 að Lárus
leikur stórt hlutverk undir stjórn Indriða (Edwood P. Dowd í Harvey), sem var
raunar einsdæmi. Þó að Indriði sæti fastur í sessi, er ekki fráleitt að honum
hafi fundist sér stafa viss ógn af Lárusi, eða að hann hafi jafnvel fundið til
nokkurrar afbrýði gagnvart honum. Það hefði þá sannarlega ekki verið nema
mannlegt. Lárus var ekki aðeins menntaður leikari, hann var líka „stjarna“
nánast frá fyrstu stund. Haraldur Björnsson hafði verið ófeiminn við að láta
alla heyra álit sitt á „viðvaningunum“ í Iðnó og boða nauðsyn þess að menn
lærðu listina í viðurkenndum skólum. Meðal þess sem hann gerði til að koma
þeim boðskap sínum á framfæri var blaðagrein um Lárus Pálsson sem hann
birti á meðan Lárus var í Kaupmannahöfn.51 Ég skal fúslega trúa því, að
Indriði og hans fólk hafi verið nógu stórt í sér til að láta slík skrif ekki á sig
fá, en þau hafa þó naumast verið til þess fallin að auka vinsældir Lárusar í
þess ranni.
Sem fyrr segir: Lárus var „gulldrengur“ leikhússins. Honum var hampað
af gagnrýnendum sem á stundum hófu hann til skýjanna og þótti mikið til
um það nýjabragð sem var að leiklist hans.52 Hann fékk atvinnutilboð frá
útlöndum, setti upp tvær sýningar í Noregi um miðjan fjórða áratuginn:
Gullna hliðið í Osló árið 1946 og Á flótta Roberts Ardrey í Bergen árið eftir.
Þó að ekki yrði framhald á þessari „útrás“ og hann virðist ekki hafa fengið
fleiri atvinnutilboð að utan, hafa menn verið öfundaðir fyrir minna. Öðru má
ekki gleyma: Lárus var talsvert yngri en margir helstu samstarfsmenn hans;
hann var tæplega tuttugu árum yngri en Arndís Björnsdóttir og Brynjólfur
Jóhannesson og fimmtán árum yngri en Valur Gíslason og Indriði Waage.
Sagnir hafa geymst um harðar rimmur milli hans og sumra eldri leikaranna,
þó að heimildir nefni ekki nöfn þeirra sem honum lenti saman við.53
Fimmti áratugur aldarinnar var tvímælalaust eitt af bestu tímabilum leik-
hússins á síðustu öld. L.R. sækir fram í verkefnavali og listrænum vinnu-
brögðum, við hlið þess - og raunar í samkeppni við það - blómstra revíur sem
aldrei fyrr, enn eru settar upp vinsælar óperettur. Áð sjálfsögðu nýtur þessi
tími samanburðar bæði við það sem hafði farið á undan og það sem kom á
eftir. Alls ekki má gera of lítið úr þeim vanda sem við var að eiga innan leik-
hússins, þar sem starfsandinn var sannarlega ekki ávallt til fyrirmyndar og
helstu liðsoddar löngum saupsáttir.
Með Lárusi og Þorsteini Ö. Stephensen var náið alla tíð; þeir voru báðir
menntamenn, sem skildu gildi listrænnar skólunar. Auk þess voru þeir sam-