Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1955, Blaðsíða 37

halldór kiljan laxness
19
jafnvel íslenzks sjálfstæðis. Þótt hér
hafi Bjartur einn verið nefndur
Ve§na stöðu sinnar sem hetja eða
gervihetja bókar, þá er margt af
skernmtilegum aukapersónum, sem
gaman væri að minnast á. Meðal
Þeirra er hreppstjórinn á Útirauðs-
^aýri og hin sveitarómantíska kona
ans, sem gegnir því mikilvæga
lutverki að hjálpa Bjarti til að
eignast kotið eftir að hann hefur
Urrmð ^ja þeim í 18 ár, en raunar
ekki til að launa dygga þjónustu
ans, heldur til þess að koma á hann
^ngri vinnukonu, sem að sonur
Jónanna hefur barnað, en um það
efur Bjartur enga hugmynd unz
°na hans fer að þykkna undir belti.
amt verður þetta barn, bani móður
flnnar, fóstrað af lúsugri tík, uppá-
a d Bjarts þegar telpan tognar á
e§g og heitir Ásta Sóllilja. Ekki má
blessuðum prestinum sem
ólf °rðfarl kippir í kyn séra Brynj-
, ® a Ólafsvöllum, en er virtur og
eiS i a^Ur af sóknarbörnum sínum,
Um 111 arti, fyrir séraguðmund-
arhrutakynið ...
arh .Solku"Völku °g Bjarti frá Sum-
hetUSUI-n skaPaðl Halldór sannar
vík'Ur ^ slerum sHL En Ólafur Ljós-
(l937'fUr’ Su^uheljan 1 Bjós heimsins
Hú ’ sumarlandsins (1938),
hi®. slcáldsins (1939) og Fegurð
hetilnSÍnS ^40) var allt annað en
Qug9, ^1u fremur var hann eitt
SyndS , amh sem burt ber heimsins
Ur pf herðum sér. Síðan Hallgrím-
á 17 e. Urss°n orti Passíusálma sína
kvöl °ld hefur engln slík saga um
Verig sampíningu með mönnum
dóri u°gð á ísienzku máli. Að Hall-
°g ^ 1 sjálfum verið þetta ljóst
ann hafi gert það af ásettu
ráði, má ráða af grein þeirri er hann
skrifaði um Hallgrímssálma, fyrst
fyrir Iðunni 1932, síðan í endur-
bættri mynd í Veilvangi dagsins
(1942). Þetta er langmerkasta grein-
in um þetta andans stórvirki 17.
aldarinnar. Nú er geysiólík meðferð
þeirra Hallgríms og Halldórs á
yrkisefni sínu, goðsögunni um Jesú
kvalinn til lausnar mannkyni, en
áhöld munu vera um það hvor
þeirra sé kvalráðari (sadistiskari) í
meðferð sinni. Enda gátu fréttir af
kvalaþorsta Nazista blásið að hin-
um fornu glóðum. En annars er saga
Ólafs Ljósvíkings ekki „uppdiktuð“
af Halldóri eins og allar hinar fyrri
sögur hans höfðu verið, heldur hafði
hann sem uppistöðu hennar dagbók
eða sjálfsæfisögu Magnúsar Hjalta-
sonar Magnússonar, vestfirzks
fræðimanns (1873—1916) geymda í
Landsbókasafni (Lbs. 2216—2238).
Um Magnús Hj. Magnússon fræði-
mann hefur Gunnar M. Magnúss
skrifað grein í óðni (1929,25: 50—56).
Halldór gerði sér sjálfur ferð til
Vestfjarða 1936 og fór með Vil-
mundi, síðar landlækni, til Skála-
víkur, þar sem „eitt daprasta örlaga-
árið í hinni Ijósblettsnauðu æfi
Magnúsar gerðist.“ Segir hann frá
þessu í Dagleið a fjöllum. Ólafur
Ljósvíkingur er gott dæmi íslenzks
alþýðuskálds, misskilinn og illa
meðfarinn, ljós sem skín í niða-
myrkri umhverfisins. Saga hans er
hin ófagra saga, sem Þórbergur
Þorðarson spaði að einhver mundi
vekjast upp til að skrifa um með-
ferð bændanna á merkisberum
bændamenningarinnar marglofuðu.
En þrátt fyrir myrkur og kvöl á
skáldið stundir bæði sem unglingur