Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1955, Blaðsíða 80

62
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
til nokkurs annars en sín sjálfs og
því betur sem mönnum verður sú
afstaða ljós, því fyr hættir dagur
reikingsskaparins að vera dagur
bardaga og blóðsúthellinga.“ (Bald-
ur, 14. febrúar 1906).
Það er afar erfitt að draga kafla
út úr ritgerðum Einars þannig að
þeir gefi greinilega hugmynd um
kosti hans sem rithöfundar, því hver
ritgerð er ein rammbundin heild —
ein óslitin keðja orsaka og afleið-
inga, sem leiðir markvisst að þeim
sannindum sem höfundinum er ant
um að koma inn í vitund lesandans
og skilning. Maður þarf að lesa
hvert orð með óskiptri athygli.
Þannig er það, t. d. um „Sjálfræði“,
sem Skafti Brynjólfsson getur um,
eða þá greinin „Sagan segir“, sem er
söguleg rök fyrir þeirri bjargföstu
skoðun Einars að íslendingurinn og
„norræni stofninn“, sem hann er
grein á, sé búinn vissum mannkost-
um öðrum mönnum fremur. Við
þessa tröllatrú sína á meðfæddan
manndóm íslendingsins tengir hann
svo eðlilega þá kröfu, að hann sé
merkisberi fyrir því liði sem berst
í þjónustu hinnar „umbættu og
glaðari framtíðar“. Hann á að fara
að dæmi Þórðar Fólasonar í Stikla-
staðaorustu. Helsærður á hann að
neyta sinna síðustu krafta til þess
að búa svo um að merkið siandi.
Hann brýnir, hann eggjar lögeggjan.
Hann segir, „viltu?“ „þorirðu?“
hefirðu manndáð til?“ Og hann er
sannfærður um að íslendingurinn
býr yfir þeim vitsmunum sem gerir
honum fært að átta sig á því hvar
það lið sækir fram, sem hin betri
framtíð hefir kallað í þjónustu sína.
Hann verður gramur þegar hann
sér landa sína ganga á mála hjá
hinni „oflofuðu samtíð“ og gína yfir
gyltu skrani fláráðra falsara, sem í
eiginhagsmunaskyni ginna af hon-
um það sem guðirnir höfðu ætlað
honum; ódauðlegan orðstír.
Einar hafði ekki verið lengi við
Baldur þegar menn fóru að fylkja
liði um hann sem sjálfkjörinn for-
ingja. Hann beitti sér fyrir sam-
tökum fiskimanna við Winnipeg-
vatn. Höfðu þeir lengi lifað við
skarðan hlut og áttu „formælendur
fáa“. Fór Einar sendiferðir til
Ottawa í þeirra þágu og norður um
vatn með erindrekum stjórnarinnar,
til að sýna þeim og sanna að þarfir
fiskimannanna voru virkilegar og
kröfur þeirra réttmætar. Sveitarmál
Gimli-sveitar lét hann sig einnig
miklu varða og var í sendinefndum
á fund fylkisstjórnarinnar í sam-
bandi við þau mál. í safnaðarnefnd
Únítara-safnaðarins á Gimli var
hann og vann ötullega að kirkju-
byggingu safnaðarins. Útvegaði
hann uppdráttinn að byggingunni,
og mun hann hafa verið gjörður af
frænda hans í Dakota, sem mig
minnir að hafi heitið Bjarni Jóns-
son. Stendur bygging þessi enn a
sama stað og er nú liðlega 50 ára
gömul. Hún var vígð 29. október
1905.
Þar kom að þeir menn, sem ekki
gátu átt samleið með hinum tveimur
aðalflokkum í pólitík, litu til Einars
sem vænlegs þingmannsefnis, og
haustið 1906 kom fram ákveðin
áskorun til hans að bjóða sig fram
við næstu fylkiskosningar. Hvernig
hann svaraði þeirri málaleitun er
svo auðkennandi fyrir manninn að