Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1955, Blaðsíða 26

8
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
að veita Halldóri 1500 krónur í styrk
til ítalíufarar.
En þótt stúdentsprófið og styrk-
urinn færi út um þúfur, átti Halldór
að hefja nám við Própaganda Há-
skólann 1 Róm vorið 1925. í stað
þess fór hann til Taormina á Sikiley
og sendi þaðan heim svo skarpar
ádeilugreinar til íslenzkra blaða um
drengjakoll og stuttkjóla að sumum
eldri kvinnum dámaði ekki ósóm-
inn. En fyrst og fremst skrifaði hann
hér Vefarann mikla frá Kasmír, bók
sem olli tímamótum í íslenzkri
skáldsagnagerð vegna nýjunga í
stíl og óvægni í skoðunum, svo að
hún varð jafnvel enn meiri hneyksl-
unarhella 1927 en Bréf til Láru hafði
verið 1924. Á leið heim frá Sikiley
kom Halldór við í klaustrinu í síð-
asta sinn; þar kvaddi hann í síðasta
sinn hinn mikla meinlætamann læri-
föður sinn, þann er minnti hann
helst á Jón Ófeigsson kennara, og
hefur staðið fyrir honum síðan sem
ein göfugasta manngerð jarðar.
Vorið 1926 kom Halldór heim með
Vefarann en gekk svo illa að fá út-
gefanda, að hann varð að prenta
hann á sinn kostnað eins og fyrstu
bók sína. Meðan beðið var eftir
prentun á Vefaranum fór Halldór í
leiðangur austur á land. Þar orti
hann kvæðið „Hallormsstaða-
skógur“ á Egilsstöðum á Völlum 26.
ágúst 1926, en í því segir hann meðal
annars:
Héðan í frá er fortíð mín í ösku
og framtíð mín er norðurheimsins
ljóð . . .
Bros mitt er ljúft sem brennivín á
flösku
ég býð þér dús mín elskulega þjóð.
Eftir dvöl á Héraðinu fram í
nóvember hélt Halldór sem leið
liggur um Fljótsdalsheiði, Jökul-
dalsheiði og Möðrudalsöræfi norður
um land. Varð hann á þessari leið
hríðtepptur í Sænautaseli á Jökul-
dalsheiði, og skrifaði hann um þetta
ritgerðir, sem fyrst komu í Alþýðu-
blaðinu en síðan í ritgerðasafni hans
Dagleið á fjöllum (1937). Vefarinn
kom út á útmánuðum 1927 og dám-
aði fæstum. Laxness hafði um langa
hríð skrifað fyrir íhaldsblöðin
Morgunblaðið og Vörð. En þegar
Vefarinn fór að koma út, þá birti
Jónas Jónsson úr honum langar
glepsur í Tímanum 23. apr. 1927 til
þess að sýna fólki hvernig „skáld
stjórnarinnar“ héldi á penna.
Næsta dag stóð í Morgunblaðinu:
„Jónas frá Hriflu tilfærir í Tím-
anum nokkra af verstu klámköflum
Kiljans og smjattar á þeim. Það er
sjálfsagt. Hver elskar sér líkt.“ . . .
Þótt skeyti þessu væri sýnilega
stefnt til Jónasar en ekki Halldórs,
þá tók Halldór ummælin til sín og
stefndi blaðinu fyrir meiðyrði.
Neitaði hann því afdráttarlaust að
nokkuð klám (pornografi) væri í
Vefaranum. Blaðið var að vísu
heldur sáttfúst og ritstjóri Varðar,
Kristján Albertsson átti eftir að
bjóða bókina velkomna á viðeigandi
hátt, en upp úr þessu fór að slitna
vinskapur Halldórs við íhaldsblöðin
og hann fór að senda greinar í Al-
þýðublaðið þar á meðal greinaflokk
um „Raflýsing sveitabæjanna,“ sem
var róttækur mjög.
Með þenna són í eyrum út af
Vefaranum fór Halldór vestur um
haf með „s.s. Montclare" frá