Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1955, Blaðsíða 85

67
OFT VERÐUR LÖNG SAGA AF LITLU STRÁI
Valþjófsstaðabrekkum eða frá
Stóruvöllum, því að ax þeirra er
grænt.
Stefán kom aldrei aftur að Val-
þjófsstöðum, og Steindór Steindórs-
S0Ii, sem rannsakaði Melrakka-
sléttu sumarið 1934, og Ingimar
Óskarsson, sem skoðaði gróður í
Núpasveit og Axarfirði sumarið
1944, geta þess ekki að hafa rekizt á
villihveiti. Þetta gras er því eflaust
sjaldgæft þarna, þótt ekki sé senni-
legt, að það vaxi hvergi nema í hlíð-
Uln Valþjófsstaðafjalls. En útilokað
er það ekki.
Það mun hafa verið Eggert Ólafs-
Sou, sem fyrstur manna fann villi-
hveiti í Eyjafirði og Skagafirði, og
óanskir grasafræðingar nefndu hans
eintök Bromus cristatus. Það er hið
atneska nafn, sem Linnaeus gaf
ambpuntinum, en þótt sú tegund
Se skyld bæði húsapunti og villi-
Veiti, hefir hún aldrei vaxið á ís-
andi. Oddur Hjaltalín nefnir blá-
veitið sama nafni í grasafræði
Slnni, og eins gerir brezki grasafræð-
lugurinn Babington, sem nefnir þó
^ttkvíslina Triticum, eða hveiti.
efði hann þó átt að vita betur,
vi að hann þekkti eflaust kamb-
untinn, sem er illgresi á Bretlandi,
e° sennilega hefir hann ekki sjálfur
j6 lsfenzka bláhveitið. Stefán varð
}^rStUr l1! kalla íslenzka blá-
Veitið Agropyron violaceum, en
á°p ■'■'^^ge hafi talið það vaxa bæði
sáu ^11^111!1 °g a Norðurlöndum,
norskir og sænskir grasafræð-
§ar strax, að þetta var rangt.
H^nmörku hefir löngum verið
v-g ^y1 þá grasafræðinga, sem fást
nakvæmar rannsóknir á nafn-
giftum jurta, þótt enn fari íslenzkir
stúdentar frekar þangað en til hinna
Norðurlandanna til að nema grasa-
fræði. En sú mun vera ástæðan fyrir
því, að enginn tók eftir rangnefninu
á íslenzka bláhveitinu í fjóra ára-
tugi. Árið 1934 höfðu þó grasafræð-
ingarnir Ostenfeld og Gröntved
veitt því athygli, að nafnið, sem
Stefán notaði, gat ekki verið rétt,
svo að þeir kölluðu íslenzka blá-
hveitið Triticum biflorum. Gröntved
uppgötvaði átta árum síðar, að þetta
nafn var líka rangt, og tók þá upp
nafnið Agropyron trachycaulum
fyrir bláhveitið frá Eyjafirði og
Skagafirði og eintökin, sem Stefán
hafði safnað við Stóruvelli í Bárðar-
dal í ágúst 1894.
Hingað til höfðu þeir grasafræð-
ingar, sem lýstu íslenzku bláhveiti í
flórum sínum, ekki gert sér far um
að athuga gaumgæfilega íslenzk
eintök og bera þau saman við erlend
grös svipaðra tegunda. Tvær ís-
lenzkar flórur héldu uppteknum
hætti og tóku nafnið óbreytt upp
eftir Gröntved. Sú er orsök þess, að
í íslenzkum jurtum eftir höfund
þessarar greinar og í þriðju útgáfu
Flóru íslands, sem Steindór Stein-
dórsson gaf út, kallast íslenzka blá-
hveitið allt Agropyron trachycaul-
um, án þess að skilið sé á milli strá-
anna frá Bárðardal og hinna úr
Eyjafirði og Skagafirði.
Þegar Islenzkar jurtir komu út
haustið 1945, voru liðin rétt fimmtíu
ár síðan Stefán Stefánsson safnaði
grasstráunum í hlíðinni ofan við
Valþjófsstaði og sendi til Grasa-
safnsins í Kaupmannahöfn. Öll þessi
ár hafði engum komið til hugar að
efast um þá ákvörðun, sem Gelert