Hugur - 01.01.2007, Blaðsíða 25

Andlegt lýðveldi án kreddu
23
aðferðin og afstaðan hjá Heidegger - ég hef nú ekki verið að skrifa um hann
nýlega - finnst mér til eftirbreytni. Þar er um að ræða ákveðna afstöðu til þess
hvað það er að vera manneskja, hvað það er að lifa lífinu og hvað felst í því að
segja að eitthvað sé maður í staðinn fyrir að segja til dæmis að það sé stóll. Heid-
egger varpar ljósi á það að eiginleikar falla öðruvísi að manninum en dauðum
hlutum. Mér finnast líka allar pælingar Heideggers um heimshátt heimsins af-
skaplega spennandi. Þetta eru bara lítil dæmi um Freud og Heidegger sem ég hef
ekki verið að skrifa um nýlega. Ef það er eitthvað djúpt á bak við þetta hjá mér þá
er það kannski að ég sé heimspekina ekki alveg fyrir mér sem systurgrein eðlis-
fræðinnar að því leyti að hún sé að móta tilgátur sem verða að kenningum. Hér
má kannski merkja einhver áhrif frá Wittgenstein - ég hef vaxandi áhuga á
skrifum hans. Mér finnst heimspekin tengdari gildum og aðferðum.
Þetta er kannski svolítið langsótt í Ijósipess sem píi hefur verið að segja, en mig langar
að enda á að spyrjapig um Guð. Trúirðu á Guð?
Þetta er flókin spurning \hlær\. Ég er uppteknari af því í augnablikinu hvert sé
hlutverk trúarinnar fyrir hið góða h'f, en ég lít á hið góða líf sem skynsamlegt líf,
líf þar sem skynsemin ríkir. Ég hef áhuga á því að fá skýra sýn á hlutverk trúar-
innar í lífi skynsams manns, þ.e.a.s. manns sem lifir vel. Nú er ég ekki bara að tala
um fræðilega sýn heldur bæði sviðin sem við vorum að tala um áðan: fræðistörfin
og hið persónulega líf. Stundum finnst mér eins og heimspekingar hafi gert sig
seka um að vanmeta hlutverk trúarinnar. Sérstaklega á þetta við um algerlega trú-
lausa heimspekinga sem horfa á málin utan frá, eins og trúin sé eitthvað sem þeir
alls ekki skilja. Lygilega oft les maður greinar og sér viðtöl við menn sem hafa
aldrei fundið fyrir trú eða telja sig ekki hafa fundið fyrir henni og sjá þetta alfarið
utan frá, en eru engu að síður til í að lýsa trúnni í mestu smáatriðum. Þeir hafa
engan skilning á fyrirbærinu - ekki ósvipað því að ég ætti að lýsa danshefð Gíneu-
búa \hlær\. Menn geta ímyndað sér hve fáránlegt það væri að lýsa dansinum án
þess að hafa auga fyrir þeim skilningi sem innfæddir leggja í dansinn. Ég hef ver-
ið upptekinn af því síðustu ár að skilja hvert hlutverk trúarinnar er fyrir hinn
skynsama mann, mann sem hlutirnir ganga upp hjá, evdœmon, hamingjusaman
mann, óbrotinn mann. Ég vil meina að hlutverk trúarinnar sé miklu stærra en
hinn trúlausi heimspekingur getur áttað sig á. Hann einfaldar trúna og kastar
henni síðan út. Kemur aldrei auga á neitt hlutverk fyrir hana. Ég held að trúin
hafi mjög ríku hlutverki að gegna í þroska skynseminnar - hún tengist þroska
viljans. Það er síðan allt önnur spurning hvort Guð sé til. Ein hugmynd sem tók
mig langan tíma að ná utan um er þessi: ef Guð er til þá er hann ekki almáttugur.
Hann er takmarkaður og endanlegur. Wilham James hefur hjálpað mér að skilja
mikilvægi þessarar hugsunar. Fyrir mig er hún afskaplega mikilvæg. Hún er að
breyta lífi mínu. Ég held að við eigum að stíga skrefið til baka á vit einhvers konar
þölgyðistrúar.
Já, að pað se' ekki einn Guð heldur margir.