Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2003, Side 56

MARGRET JONSDOTTIR
Landfræðileg skírskotun affeka el Cid passar eins og hanski við hönd
á feril Francos. Höfnðstöðvar hans í borgarastríðinu voru í Burgos en þar
hóf el Cid feril sinn. Endanlegur sigur uppreisnarmanna réðst þegar Val-
encia féll í hendur falangista en Valencia varð eins konar konungsríki el
Cid. Meira þurfd ekki að segja og afskaplega auðvelt var að skipta út
breytunni kristnir merui - márar og setja í hennar stað breytuna falang-
istar - lýðveldissinnar. Um er að ræða einskæra tilviljun en hún einfald-
aði allan samanburð og ímyndaruppbyggingu. Franco fetaði ekki með-
vitað í fótspor el Cid, en ímyndarsmiðir hans síðar meir nýttu sér
hliðstæðuna.
Menéndez Pidal hefði vel getað lesið í hetjuna Cid á allt annan máta
og haft jafn rétt fyrir sér. Hann hefði getað dásamað að el Cid léti
Alfonso konung sverja að hafa ekki vegið bróður sinn. Þar sýndi hann
hugrekki borgarans heiðarlega. Jafiiframt hefði hann getað lagt út af
samskiptum el Cid við mára, en þau voru byggð á vináttu, samstarfi og
umburðarlyndi. Síðast en ekki síst fengu þeir sem biðu ósigur í borgara-
styrjöldinni kærkomið tækifæri til að samsama sig hetjunni Cid þar sem
þeir voru einnig dæmdir óréttdlega í útlegð.
Líklega fengu flestdr lýðræðissinnar óbeit á hetjunni Cid þegar þeir sáu
afdrif hennar í höndum fasista, en þó má sjá í skrifum skáldkonunnar
Maríu Teresu León að hún samsamaði sig el Cid þar sem hún var í út-
legð í Argentínu. Skrif Maríu Teresu má skýra að hluta með því að hún
var ættuð frá Burgos og náskyld eiginkonu Menéndez Pidal. Aðrir
lýðveldissirmar gerðu ekki sérstakt tilkall til hetjunnar. Hún var orðin
eign falangista.16
Skapgerð el Cid passaði ekki einungis við Franco heldur líka hinn full-
komna þjóðfélagsþegn sem lét gerræði stjórnvalda yfir sig ganga án þess
að hreyfa mótmælum. Mótbyrinn hvatti el Cid áfram í að þóknast kon-
ungi. Hann færði honum endalausar gjafir og bað ekki um neitt á mótd.
Þessi persónueinkenni vöktu einskæran áhuga á el Cid í herakademíunni
16 Eftir er að rannsaka viðhorf lýðveldissinna til hetjunnar Cid. Það er áhugavert út frá
þeim hugmyndum um að ekki er hægt að ná til þjóðar nema með tilvísun í þjóðar-
arfinn. Eftirfarandi bækur Maríu Teresu León fjalla um el Cid þó Memoria de la mel-
ancolía lýsi best samsömun hennar við óréttmæta útlegð: María Teresa León, Dona
Jimena Díaz de Vivar. Gran senora de todos los deberes. Buenos Aires 1960.- Memoria
de la melancolía. Buenos Aires 1970. - Rodrigo Díaz de Vivai; el Cid Campeador. Bu-
enos Aires s.a. El Cid Campeador. Buenos Aires 1962. Sbr. Margrét Jónsdóttir, ;De
nuestro mal, oh Cid, nos sacarás!, bls. 227-34.
54