Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2003, Qupperneq 63

FRANCISCO FRANCO OG MÓTXJN SPÆNSKS ÞJÓÐARANDA
þjóðernisímyndina af el Cid til textafræðingsins Menéndez Pidal og
beitti henni sér í hag. Sögulegar og landfræðilegar tilviljanir hjálpuðu til
við að skilgreina hetjuna Cid sem hinn eina sanna forvera Francos. Leið-
in til sigurs í Kfi beggja lá ffá Burgos tdl Valencia þar sem þeir komust á
toppinn. Tilviljanimar styrktu stoðir áróðurins og með því að heiðra
minningu el Cid með kröftugum fetichisma var í raun verið að heiðra
Franco sjálfan eða í það minnsta spegilmynd hans. Hið nýja ríki Francos
notaði afrek miðaldahetjunnar einnig til að réttlæta og útskýra borgara-
styrjöldina. Rétt eins og el Cid barðist gegn mámm, barðist Franco gegn
lýðveldissinnum. Menn Francos héldu áfram með hugmyndir Menéndez
Pidal og færðu miðaldir inn í nútíðina rétt eins og heimsveldistímabihð
hefði ekki átt sér stað hvað þá nýafstaðin borgarastyrjöld. Spánn með
allan sinn fjölbreytileika var einfaldaður niður í fýrirbærið Kastilía. Búin
var til einföld sjálfsmynd þjóðarinnar með það að markmiði að sameina
hana efrir hörmungar styrjaldarinnar.
A þennan hátt notaði ríki Francos miðaldahetjuna til að þurrka út
minningar um nálæga borgarastyrjöld. Það tókst heldur betur og borg-
arastyrjöldin og ofbeldið sem fýlgdi í kjölfar hennar hafa ekki verið rædd
fýrr en á allra síðustu ámm þegar ljóst varð að hver var að verða síðastur
til að hlýða á vitnisburð þeirra sem hana lifðu.
Afleiðing þess að farið er að ræða borgarastyrjöldina á gagnrýninn hátt
er að el Cid er ekki lengur fasískur í hugum Spánverja heldur hefur
ímynd hans enn aftur verið löguð að nútímanum og í dag er hann einn
af máttarstólpum menningararfsins sem vísar veginn um sveitir Spánar.
Ferðalangar í Kastilíu geta fylgt el Cid mn slóðir sögunnar sem að því
leyti er orðinn jafhoki sjálfs Don Kíkóta sem býður upp á ferð um vegi
ímyndunaraflsins.27
27
Ég þakka Skúla Sigurðssyni fyrir athugasemdir og samræður.