Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2003, Page 173

STOFNUNARKENMNGIN UM LIST
um sérstaka listræna miðli eða miðlum sem einstaklingurinn er að nota.
Slíkur skilningur þarf ekki að fela í sér mikið vald á miðlinum, því að
jafnvel byrjendur geta skapað list. A hinn bóginn getur einstaklingur skil-
ið bæði ofangreind atriði og tekið þátt í tilurð listaverks en án þess að
gera það sem listamaður. Smiður í leikhúsi og maður sem grunnar striga
taka með ákveðnum hætti þátt í tilurð listaverka og hafa nánast í öllum
tilvikum tilskilinn skilning, en þeir taka ekki þátt í hlutverki listamanns-
ins, vegna þess að það sem þeir gera er hægt að gera án hins tilskilda
skilnings. Sá sem grunnar striga gegnir allt öðru hlutverki en aðstoðar-
maður sem hjálpar meistara sínum við málverk.
Skilgreiningin á „Hstamaður“ veltur á hugmyndinni um listaverk og
leiðir eðlilega til skilgreiningar á „listaverk“.
Listaverk er smíðisgripur af þeirri tegund sem sköpuð er til að
sýna áhorfendum í listheimi.
í íyrstu þremur ffamsetningunum á skilgreiningunni á „listaverk“ braut
ég hana niður í tvo hluta. Fyrri hlutinn fól í sér smíðisgripseðli og seinni
hlutinn fól í sér veitingu hæfis til skoðunar. Bæði veitingin og hæfið tdl
skoðunar hafa verið felld niður og skilgreiningin er ekki brotin upp á
neinn hátt. I seinni gerðinni nálgast ég skilgreininguna á „hstaverk“ ein-
göngu gegnum sköpun smíðisgrips. Að beina sjónum að smíðisgripseðl-
inu á þennan hátt er afturhvarf til hefðarinnar, því að allt ffá því í forn-
öld hafa listheimspekingar fengist við að setja fram kenningar um þann
flokk hluta sem verður til með ákveðinni tegund mannlegrar framleiðslu.
Heimspeldngar hafa haft áhuga á þessum hlutum einmitt vegna þess að
þeir eru mannanna verk. Samkvæmt seinni skilgreiningunni er staða hlut-
arins sem hstar fengin með því að búa til ákveðna tegund af smíðisgrip-
um. Slíkum smíðisgrip er ætlað að vera hlutur ákveðinnar tegundar,
nefnilega, sú tegund hlutar sem ætluð er til þess að sýna áhorfendum í
listheimi. Takið efdr því að þegar þetta er orðað svona er sá möguleiki
fyrir hendi að skapa megi listaverk sem eru aldrei sýnd neinum, því að
skilgreiningin krefst þess aðeins að hstaverk sé hlutur sem ætlaður er til
sýninga. Eg hef orðað skilgreininguna á þennan hátt til þess að gefa svig-
rúm fyrir þann ótölulega fjölda listaverka sem hafa verið sköpuð en af
einhverri ástæðu ekki náð til neinna áhorfenda í listheimi. Meðal annarra
orða, með því að nota orðið „tegund“ hér er ég að nota það á mjög al-