Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2005, Síða 40

KRISTÍN LOFTSDÓTTIR
honum vemd sinni, af því ferð hans væri stofnuð til mannheilla, að tengja
samband við fjarlægar þjóðir“ (bls. 96). Með orðum Mi eru því mannúð-
leg markmið ferðalags Barths undirstrikuð. Jafnframt er þ\d haldið fram
að Barth hafi í Timbuktu átt Sheik el Bakey Kf sitt að þakka (bls. 97). Hér
birtast heimamenn undir nöfiium sem hfandi ratuiverulegar persónur.
Um leið verða aðrir íbúar álfunnar andhtslaus fjöldi vegna þess að þeir
nafiigreindu em undantekningar og umþöllunin í heild snýr fyrst og
ffemst að Evrópubúum í Afríku. Afi'íkubúamir sjálfir verða eins og
skuggi eða leikmynd sem stendur óljós í bakgrunni. Beinir fordómar í
garð fólks í Afríku koma frarn í lok greinarinnar þar sem því er haldið
fram að „[sjálar atgönd Blökkumanna [sé] ekki mildð, og hugsanir þeirra
fara sjaldan út yfir munn og maga, líkt og skepnu í haga; mál þeirra [sé]
hkt og barnahjal, og vantar orð yfir flest það sem andlegt er, og ekki
gengr í magann“ (bls. 102).
A 19. öld hafði mótast í Evrópu nokkuð stöðluð ímynd um Fulbe fólk-
ið þar sem það var almennt talið vera á hærra menningar- og þróunar-
stigi en nágrannar þess.73 Greinarhöfundur Urðist hafa þekkt eitthvað til
slíkra hugmynda því á einum stað má álykta að hann líti á íbúa Vestur-
Afríku annars vegar sem siðaða Fulbe og hins vegar sem „blökkumenn“.
Þar segir að áður hafi einungis „heiðingjar, blökkumenn" búið í Sudan
en fyrir tilstuðlan íslam hafi trúin blandast af heiðni og íslam. I þ\d sam-
hengi er talað um Fulbe (þá undir nafhinu Fellata) sem herskáa þjóð frá
Senegal sem hafi lagt mörg lönd tmdir sig. Staðhæft er að landsmenn séu
„Blökkumenn í Sudan fyrir utan Fellata, sem menn ekki þekkja eðli og
upphaf tdl, en halda þó þeir sé þjóðblendíngr Blökkumanna og Araba, og
sem eru höfðíngjar í hinum sigruðu löndum“ (bls. 98). Sheik Ah var Ful-
be og mögulega var Sheik el Bakey það einnig því margir höfðingjar
Vestur-Affíku á þessum tíma voru Fulbe.
Karlmennska evrópsku landkönnuðanna er meginþráður í textanum
eins og kemur fram í þeirri áherslu sem lögð er á vald Evrópubúanna,
yfirráð yfir öðrum og hetjudáðir í landi villimennsku. „Snarræði“ Barths
73 Seinna meir urðu Fulbe aðskildir frá öðrum dökkum íbúum Vestur-Afríku (þrátt
fyrir að Fulbe einstaklingar geti verið mjög dökkir). Oft var fjallað um þá sem hluta
af kynstofni hamita, en hamitar voru iðulega notaðir af Evrópubúum til að útskýra
tilkomu siðmenningar meðal íbúa Afríku. Siðmenning hlaut samkvæmt hugarheimi
EtTÓpubúa á þessum tíma að vera vegna einhverra evrópskra áhrifa en gat ekki ver-
ið tilkomin fyrir atbeina Afríkubúa sjálfra (Peter Rigby, African Ij/iages: Racism and
the End ofAnthropo/ogy, Oxford og Washington: Berg, 1996).
3»