Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2005, Page 79

KVENLEGAR ÁSÝNDIR RÓMÖNSKU AMERÍKU
um konur í óhefðbundnum hlutverkum, né ljái þeim rödd sem efdr hef-
ur verið teláð. Það eru skáldkonur síðustu áratuga, eins og Isabel Al-
lende, sem taka upp þráðinn ffá boom kynslóðinni og þótt þær haldi sig
fyrst um sinn innan hefðarinnar og kvengeri ímynd Rómönsku Ameríku
opna þær nýjar gáttir. Allende, ásamt fjölda annarra kvenrithöfunda á ní-
unda og tíunda áratug síðustu aldar, skrifar sögu álfunnar frá sjónarhóli
kvenna, þ.e. innan úr dyngjum hóruhúsa, klaustra og einkalífs.23 I verk-
um eins og Hús andanna víkur ríkjandi einföldun á veröld kvenna og
margbreytileikinn blómstrar.24 Fram á sjónarsviðið koma menntaðar og
greinandi kvenpersónur sem vega og meta umhverfi sitt og aðstæður um
leið og þær benda á leiðir til úrbóta. Imyndin um álfuna sem kvenlæga
og konuna sem miðpunkt atburðarásarinnar hentar Allende vel því í
skáldsögu hennar er fjölskyldusaga Truebaættarinnar sögð frá sjónarhóh
ömmunnar, mömmunnar og dótturinnar.25 „Clara hin skyggna kunni skil
á merkingu drauma“ (bls. 78); Blanca var „rómantískt og tilfinningasamt
barn sem hneigðist til einveru“ [...] og „var talin feimin og þunglynd“
(bls. 143) og Alba kunni að lesa dagblaðið fyrir skólaaldur, en „var mik-
ill einfari og hljóðlát“ (bls. 266). Um leið og hljóðlátu undirgefnu kon-
umar, sem fóma sér fyrir aðra, er enn að finna í verkum Allende em
kvenpersónur hennar sjálfstæðar. Stigvaxandi umráðarétt þeirra yfir eig-
in Hfi og líkama má túlka sem lýsingu á þróun kvennasögu Rómönsku
Ameríku á tuttugustu öld. Og öfgafull viðbrögð afans, höfuðs þölskyld-
unnar og fulltrúa karlveldisins, segja það sem segja þarf í því samhengi.
Þegar hann dag einn kemur óvænt heim af þingi og hlátrasköll
kvennanna berast á móti honum upphfir hann sig útlaga úr eigin einka-
hfi. Hann „laumast inn í húsið“ og birtist eins og „fellibylur frammi fyrir
hinum svefhdrukknu konum“ (bls. 133).
the Lettered City leggur Jean Franco ofuráherslu á mikilvægt hlutverk rithöfunda álf-
unnar, eins og Miguel Angel Asturias, Alejo Carpentier, Juan Rulfo, Juho Cortázar,
Elenu Garro, o.fl., sem talsmanna samfélagslegrar og pólitískrar þróunar á árunum
eftir kúbönsku byltinguna 1959 (bls. 266-267).
23 I fyrsta skipti fyrir lesendur sem ekld hafa spænsku á valdi sínu, því til er íjöldinn all-
ur af skáldverkum efrir konur ffá flestum tímabilum sögunnar. Til frekari upplýsing-
ar sjá t.d. greinina „Að kallast á yfir Atlantshafið: Kvenffelsi og kvennabókmenntír
í Rómönsku Ameríku“ sem birtíst í Ritið 2:2002: bls. 61-77.
24 La casa de los espiritns. Hús andanna, þýð. Thor Vilhjálmsson, Reykjavík: Mál og
menning, 1987.
25 Allende segir á titilsíðu bókarinnar Hús andanna-. „Til móður minnar, ömmu minn-
ar og allra þeirra einstöku kvenna sem fýrir koma í þessari sögu“.
77