Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Blaðsíða 15
ARNGRÍMUR JÓNSSON LÆRÐI
93
logið á ísland, og þarf þó nokkuð til, því að margur hefur verið
skreytinn. Sannleikurinn um hann er að líkindum sá, að hann vissi
sama sem ekkert um ísland og stóð líka nákvæmlega á sama um
það land, en vildi hins vegar eignast aura með því að selja fólki
atburðaríka og æfintýralega ferðasögu úr fjarlægu landi, og þá
varð Island af einhverjum ástæðum fyrir valinu; það er eins víst
að nafnið Dithmar Blefken sé tilbúningur einn, og að minnsta kosti
mun ekki hafa tekizt að hafa uppi á neinum manni sem svo hafi
heitið. Blefken þykist hafa verið á íslandi veturna 1563—64 og
64—65, og setið á Bessastöðum, en þetta er tóm endileysa eins og
allt annað sem hann segir.
íslendingum hefur auðsjáanlega sárnað mikið þegar bók Blefkens
kom fram, enda ber hún þeim ófagurlega söguna. Á Hólum lögðu
nú ýmsir menn saman að hrella Blefken. Einn teiknaði af honum
skrípamynd þar sem hann var látinn líkjast apa; sumir halda að
biskupinn sjálfur hafi gert, og er þá þessi rétttrúnaðarberserkur
jafnframt fyrsti skrípateiknari íslendinga. Aðrir ortu, ýmist á ís-
lenzku eða latínu: „Dithmar dári vottast, | Dithmar lygapyttur, |
Dithmar dreggjapottur, | Dithmar frjósi og svitni, | Dithmar drussi
réttur, | Dithmar innan slitni, | Dithmar drafni og rotni, | Dithmar
eigi rythmum,“ — svona voru nú Ijóðin mergjuð. En Arngrímur
gekkst undir þyngstu byrðina nú sem fyrr og samdi heilt kver til
varnar. Mikill hluti þess fer í það að leggja Blefken á skurðarborð
og kryfja hann eins og hvert annað hræ; sú krufning leiðir ekki
annað í Ijós en eintóma fúlmennsku, lesti og ódyggðir. Þar skortir
að minnsta kosti ekki hrakleg orð, hvað sem öðru líður. En því
næst sýnir Arngrímur fram á að það sem Blefken fari með séu
hinar kunnu lygasögur er hann lepji eftir öðrum. Þessi hirting þótti
mikið þjóðþrifaverk á íslandi, og Arngrími var jafnað til Ajax,
eins helzta kappa Grikkja í Trójubardaga, sem frægur var af skildi
sínum: „Á öxlum bar Ajax | áður fyrri með dáð | skjöld fyrir
skoteld, | svo skaðaði ekki fólk það, | Arngrímur, vor vörn, | ver
oss nú og hlíf ber, | traustur mun með tryggð bezt | taka í burtu
hans blak“ (hans, þ. e. Blefkens; blak, þ. e. högg). En hafi Blefken
nokkurn tíma frétt um allan þenna gauragang á íslandi, er vísast
að honum hafi verið alveg sama og að hann hafi hvorki slitnað