Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Qupperneq 88

166
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
áhrifaríkar. Það er fávíslegt að hugsa sér, að þeir menn, sem sáu
ekkert illt við fasismann, fyrr en hann tók að ógna hagsmunum
þeirra, láti sér mjög umhugað um að uppræta hann, þegar þeir telja
sig úr allri hættu. And-skynsemisstefnan er nú ekki lengur aðallega
bundin við Þýzkaland. Hún er að ryðja sér til rúms í öllum löndum
svonefndrar vestrænnar siðmenningar, — og í því liggur hættan nú.
Hún getur birzt í margskonar gervi, í ágengri klerkveldisstefnu,
hernaðarstefnu nieð atómsprengju á lofti, eða í hæglátri en hættu-
legri bölsýni Sartres. En öll þessi tilbrigði eiga eitt sameiginlegt.
Þau lýsa öll þeirri skoðun, að mennirnir geti ekki bætt aðstöðu sína
með vísvitandi og skynsamlegu samstarfi. 011 ala þau óskir um
minnkandi þekkingu og meiri trúarleg viðhorf og eru samtaka um
að ráðast á þær þjóðir, sem eru að skapa vísindalega siömenningu
með eigin starfi. Og þau eru jafnframt einhuga í því að ausa auri
þau sjónarmið, sem hvöttu þær til þessara átaka, þ. e. a. s. heim-
speki marxismans.
Mcgincinkenni díalcktiskrar efnishyggju
Heimspeki Marx hefur reynzt traust mitt í allri þeirri hnignun
vitsmunalífsins, sem átt hefur sér stað á okkar tímum, — og hún
hefur eflzt að áhrifum. Vegna uppruna síns og eðlis hefur hún verið
ónæm fyrir þeim upplausnaröflum, sem hafa eyðilagt önnur hugs-
ana- og hugmyndakerfi. Það er vegna þess, að hún er vitræn og
vísindaleg, alyfirtæk og yfirlitsglögg. Hún er heimspeki breyting-
anna í veröld, sem er breytingum háð, heimspeki athafna, en ekki.
óvirkrar íhugunar. Marxisminn er heimspeki vonar, en ekki örviln-
unar, — og að lokum er hann heimspeki verkalýðsstéttarinnar, og
er ekki minnst um það vert.
Vitræn heimspeki
Marx og Engels, Lenín og Stalín hafa haldið áfram þeirri arfteknu
aðferð að fjalla um öll mannleg vandamál frá sjónarmiði skynsem-
innar og láta engin dultrúarviðhorf komast þar að. Þetta sjónarmið