Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Blaðsíða 35
FYRIR HUNDRAÐ ÁRUM
113
allri stjórn þar á aðra hliðina, en á hinn bóginn leiti um öll stór-
mæli úrskurðar konungs. Til að standa fyrir slíkum málum hér
þarf íslenzkan mann, sem hafi skrifstofu undir sér, og gegnum hana
ætti öll íslenzk mál að ganga til konungs eða annarra. Ef menn
vildu haga þessu svo, að í stjórnarráðinu væri ávallt fjórir: einn
landstjóri eða jarl og þrír meðstjórnendur, en einn af þessum þrem-
ur væri til skiptis í Kaupmannahöfn, sem forstöðumaður hinnar
íslenzku skrifstofu, sýnist sem það mætti allvel fara.“
Þessar kröfur Jóns Sigurðssonar í Hugvekju til íslendinga eru
nálega samhljóða þeim, er Uwe Jens Lornsen hafði birt í ritlingi
sínum Um stjórnarskipunina í Slésvík-Holstein, og fyrr er getið. Þó
virðist Jón ganga nokkru skemur en Slésvíkingurinn, því að Lorn-
sen gerir ráð fyrir, að konungur staðfesti lög, er þing hertogadæm-
anna afgreiðir, í viðurvist fulltrúa hertogadæmanna, en ekki í hinu
danska ríkisráði.
Allar líkur henda til þess, að danska stjórnin hafi ekki gert sér
neina grein fyrir réttarstöðu íslands um þetta leyti, en talið svo sem
sjálísagt, að landið væri hluti úr Danmörku. í konungsboðskapn-
um 4. apríl 1848, þar sem dönsku stéttaþingin eru kvödd til funda
til að segja álit sitt á stofnun grundvallarlagaþings, er ísland ekki
nefnt á nafn. En í kosningalögunum til ríkisfundarins er það fram
tekið, að konungur muni útnefna 5 fulltrúa á grundvallarlagaþingið
fyrir Islands hönd. Um það leyti voru Ný félagsrit og bréf Jóns
Sigurðssonar til trúnaðarmanna hans komin heim til íslands. Og
nú hófust fundahöld, fyrst í Reykjavík, þar sem nokkrir embættis-
menn lögðu fram lingerðar bænir um þátttöku í ríkisfundinum,
síðar á Þingvöllum, þar sem farið var fram á, að íslendingar fengi
á þjóðþingi í landinu sjálfu að ræða um stjórnarskipun landsins
og öll þau mál, er ísland varðaði sérstaklega. Um land allt gengu
bænarskrár í milli manna, og hnigu þær allar í þessa átt, en undir
þær skrifuðu um hálft þriðja þúsund manns.
Nokkru áður en grundvallarlagaþing Dana kom saman haustið
1848 var gefið út Konungsbréf 23. sept., þar sem íslendingum er
heitið því, að ekki skyldi verða að fullu gerðar samþykktir um
réttarstöðu þessa landshluta í ríkinu, fyrr en leitað hefði verið
8