Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Page 36

114
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
•álits íslendinga á eigin jundi í landinu. Þetta bréf varð grundvöllur
að þjóðfundinum 1851, og bæði þá og síðar vitnuðu íslendingar
oft í þetta konungsloforð.
Þessi skipan íslandsmála og stórviðburðir álfunnar vöktu nú
meiri stjórnmálaáhuga meðal íslendinga en dæmi voru til. Hafi
aðrar Evrópuþjóðir á þessum árum lifað stoltustu stundir vona
sinna, þá voru íslendingar engir eftirbátar í þeim efnum. Hug-
myndir manna um stjórnartilhögun Islands í framtíðinni verða
æ skýrari, og allar hníga þær á sveif með Jóni Sigurðssyni og
Nýjum félagsritum. Það er engum efa undirorpið, að yfirgnæfandi
meirihluti manna hér á landi, sem skiptu sér af stjórnmálum, fylgdu
hinni nýju stefnu.
Þessi pólitíska vakning kom einnig fram í því, að tímarit og
blöð spretta upp. Þjóðólfur hefur göngu sína seint á árinu 1848
og skipar sér í öllum aðalatriðum undir merki Jóns Sigurðssonar.
í Kaupmannahöfn gefa tvö ung skáld út Norðurfara. Það voru þeir
Jón Thoroddsen og Gísli Brynjólfsson. í síðari árganginum, sem
kom út 1849, er rætt um þjóðfundinn, sem búizt var við að haldinn
yrði að sumri. Höfundurinn mun vera Gísli Brynjólfsson og segir
hann, að Danir geri sér meiri skaða en gagn að reyna að stjórna
sunnan úr Kaupmannahöfn fjarlægu landi, sem guð og náttúran
hefur aðskilið þá frá um of. Hann segir enn fremur um sambandið
milli íslands og Danmerkur, „að menn eigi að viljæþað samband,
sem skynsemin ei er á móti og saga og sáttmálar styðja, þ. e. höfð-
ingjasambandið: að sami konungur sé í Danmörku og á íslandi,
en það þó eins fyrir því hafi sína stjórn alveg fyrir sig, sem ábyrgist
atgjörðir sínar og konungsins fyrir þinginu á íslandi“. Einnig
krefst höfundur almenns kosningaréttar, þ. e. að hann sé eingöngu
bundinn við lögaldur og óflekkað mannorð. Slíkar hugleiðingar
sem þessar hefðu þótt óðs manns æði nokkrum árum áður, en nú
var svo komið, að pólitískum rithöfundum íslendinga og þjóðinni
sjálfri þótti þetta sjálfsagt og eðlilegt.
Hinn frjálslyndi andi er gekk um ísland um þetta leyti kom og
berlega fram í umræðum alþingis 1849 um kosningalög til Þjóð-
fundarins. Nefnd sú, sem kosin var á þingi til að ræða tillögur um
kosningalög til þjóðfundar lýsti því yfir, að hvergi mundi „eign