Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Qupperneq 120
198
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
tengt þekkingu okkar á uppeldi manna og því, hvernig einstaklingur-
inn bregzt við þjóðfélaginu, sem mótar hann og hann á sjálfur þátt
í að umskapa.
Það kemur æ skýrar í ljós í líffræðinni, að þar er nýr og víð-
tækur skilningur, ný yfirsýn í vændum, eitthvað svipað því, sem
gerzt hefur í eðlisfræðinni. — Og þessi nýi skilningur verður
sennilega mjög svo díalektisks og sögulegs eðlis. Síðustu rannsóknir
í líf-efnafræði og lif-eðlisfræði hafa sýnt, að undirstöðu-lífsstörf
allra lífvera eru mjög með sama hætti almennt og í einstökum
atriðum. Á þetta heima um hina einföldustu frumu jafnt sem
frumur eikartrésins eða mannslíkamans. Þarna er um að ræða sömu
aminosýrurnar, sömu enzymin, sams konar gerð kjarnaeggjahvítu,
sem tengd er við einfaldari eggjahvítuefni. Nýjustu rannsóknir
staðfesta æ betur staðhæfingu Engels, um að lífið sé „tilveruháttur
eggjahvítuefnanna“. En við getum haldið lengra. Sameiginleg efna-
fræðileg einkenni lífsins benda til sögulegs, sameiginlegs uppruna
þess, alveg eins og eiginleikar frumefnanna að sinu leyti. Það er ekki
hægt að efast um það lengur, að stig eða tímabil efnafræðilegrar
þróunar hefur verið undanfari þeirra vefja- og líffæramyndana, er
einkenna flestar lífverur, sem nú eru til. Rannsókn á hinum ýmsu
gerðum og á sköpunarsögu þeirra er hér felld algerlega í eitt á
díalektiska vísu. Sögu lífsins má lesa í núverandi efnafræðilegri
gerð þess og samsetningu. Sameindir þessar, sem myndazt hafa að
mestu á sama hátt um milljarða ára skeið eða meira, eru lifandi
steingervingar. Og rannsóknir á fyrirbærum eða hátterni lífsins og
uppruna þess eru nú svo samrunnar, að þær verða ekki aðskildar.
Dialektík í íélagsvísindum
Marxisminn er runninn af þjóðfélagsvísindum; og á ]jví sviði
hefur hann haft mest áhrif á þekkingu okkar og umskapað hana.
Er hér ekki aðeins átt við fræðileg sjónarmið þeirra Marx og
Engels, heldur öllu fremur við hinar nærtæku afleiðingar þjóð-
félagsþróunar þeirrar, sem þeir sögðu fyrir. Það verður í raun og
veru æ augljósara, að ekki eru til nein þjóðfélagsvísindi utan marx-
ismans. Gömlu hagfræðikenningarnar hrundu, samtímis því sem