Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Qupperneq 132

210
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
manna og stórvatnsfallið Hvítá til þess aS nytja hiS nýja landnám. En hvergi
er sagt, aS þeir hafi nytjaS þaS frá Haukadal. Þeir gátu hæglega haft bú
austur í hreppnum, eitt eSa fleiri, og sett ráSsmenn fyrir, eins og mýmörg
hliSstæS dæmi eru um bæSi fyrr og síSar. Og hvorki var skemmri né greiS-
færari leiS miUi hinna tveggja landnáma Geirmundar heljarskinns, þar sem
annaS var á SkarSsströnd, en hitt á Homströndum. Þá þykir E. A. sögnin
tortryggileg af því, aS áSur hafi veriS sagt, aS NaddoSarsynir hafi numiS
allan Hrunamannahrepp. Hann mun þar fara eftir S, sem segir, aS þeir
liafi numiS Hmnamannahrepp „svá vítt sem vötn deilaen hann gleymir því,
aS H segir í þess staS „svá sem vatnföll deila þann veg“, og er þaS nokkuS
annaS. Getur vel veriS, aS II hafi þar varSveitt frumtextann. Vatnaskil milli
efri og neSri hluta hreppsins em einmitt um Gyldarhaga. Á þetta hefur kunn-
ugur maSur bent mér.
Mér virSist, aS orSin „sjónhending ór Múla í Ingjaldsgnúp (allt) fyrir ofan
Gyldarhaga" sýni mjög góSan kunnugleik. Gyldarhagi (nú Gildruhagi) er á
landamerkjum milli Lauga og Jötu. NafniS Ingjaldsgnúpur mun ekki hafa
haldizt, en varla leikur nokkur vafi á, aS átt sé viS hnúk þann, sem kalIaSur
er Ingjaldshnúkur á uppdrættinum, sem Geodætisk Institut hefur gert í mæli-
kvarSanum 1:100000, en mun oftar kallaSur Háhnúkur í daglegu tali. Hann
er 384 metra hár, og liggja landamerkin milli Lauga og Jötu einmitt upp í
hann. E. A. er hér á gagnstæSri skoSun. Hann segir, „aS enginn kunnugur
maSur, sem tekur sjónhending úr Múla í Biskupstungum í Ingjaldsgnúp,
hefSi miSaS viS Gyldarhaga“. Hvernig hefur hann komizt aS þeirri niSur-
stöSu? SvariS liggur nokkum veginn í augum uppi. ÞaS er E. A., en ekki
höfundur Landnámabókar, sem er ókunnugur á þessum slóSum. E. A. telur
Gyldarhaga vera neSar í hreppnum en rétt er, „í landi Reykjadals“, og Ingj-
aldsgnúp ofar. AS vísu segir hann ekki bemm orSum, hvar Ingjaldsgnúpur
sé, en á uppdrættinum, sem fylgir útgáfunni, hefur hann látiS draga sjón-
hendingarlínuna úr Múla í Ingjaldsgnúp beint í austur og gerir því væntan-
lega ráS fyrir, aS gnúpurinn sé einhvers staSar í þeirri átt. TekiS skal fram,
aS hvorugt nafniS, Ingjaldsgnúpur eSa Gyldarhagi, stendur á uppdrættinum.
Þetta mál knýr annars til umhugsunar um fleira. E. A. er fæddur og upp-
alinn í Ámessýslu og hefur átt kost á ágætum landsuppdráttum sér til stuSn-
ings. Samt sem áSur skjátlast honum um staShætti þar. Hvers er þá hægt aS
krefjast af höfundi Landnámabókar? Er hægt aS gera mikiS úr því, þótt
einhverjar staSfræSilegar skekkjur eSa ónákvæmni hafi komiS fyrir hjá hon-
um, jafnvel þar, sem ætla má, aS hann hafi veriS nokkuS kunnugur? Ekki
hafSi hann landsuppdrætti til stuSnings, og mun flestum nútíSarmönnum
torvelt aS gera sér þá aSstöSu í hugarlund. í rauninni er engin ástæSa til aS
býsnast yfir staSfræSilegu skekkjunum í Landnámabók. Hitt er meira furSu-
efni, hve hún sýnir yfirleitt mikla staSþekkingu, ekki aSeins í einstökum
héraSum, heldur um allt landiS.
E. A. minnir á hina alkunnu skekkju í frásögninni af landnámi í Gnúp-