Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Qupperneq 81

DÍALEKTISK EFNISHYGGJA
159
Keynes lávarður, sem hefur gagnrýnt marxismann og kallað hann
lágkúrukenningu, hefur t. d. jafnan neitað að rannsaka hann sjálfur.
En þetta er aðeins eitt atriðið, sem veldur því, að lítið er gert til
að bregða ljósi á hina díalektisku efnishyggju. Marxistarnir hafa
sjálfir litið hornauga flestar tilraunir, sem gerðar hafa verið til að
þýða heimspeki þeirra samkvæmt tungutaki hinna mismunandi
heimspekistefna, — og oftast hafa þeir haft fulla ástæðu til þess.
Marxisminn hefur búið við auðvaldsumhverfi um aldarskeið, og svo
hefur virzt, sem þessi auðvaldsheimur væri traustur og það væri
menntamönnum beinn hagur að styðja þessa þjóðfélagsskipan. Af
þessu er svo runnin látlaus tilhneiging til að endurskoða og útskýra
kenninguna, jafnskjótt sem orðum þeirra Marx og Engels sleppir.
Og þessi útskýring hefur farið fram undir því yfirskini, að verið
væri að gera Marx útgengilegri frá hreinu skynsemissjónarmiði
með því að umtúlka ákveðnar „kennisetningar“ og „föst orðatil-
tæki“. Hin hefur þó jafnan orðið reyndin, að með þessu hefur kenn-
ing Marx verið löguð eftir smekk borgarastéttarinnar, bæði í hag-
fræðilegu og stjórnmálalegu tilliti, — með því að megineinkenni
hennar, stéttabarátta og þjóðfélagsbylting, hafa verið felld burtu.
Ósviknir marxistar hafa því jafnan litið grunsemdaraugum hverja
nýja túlkun á hinum sígildu kennifeðrum, þar eð þeir hafa óttazt,
að það yrði upphaf frekari endurskoðunar og útþynninga.
Marxisminn tók því frekari þróun aðeins þar, sem fræðilegur
skilningur og sigursæl stjórnmálabarátta fylgdust að, svo sem í
undirbúningi og framkvæmd rússnesku byltingarinnar — og í hinum
miklu, sígildu ritum þeirra Leníns og Stalíns. En nú eru það ekki
eingöngu Ráðstjórnarríkin, heldur veröldin öll, sem skekin er af
styrjöld og þjóðfélagslegri umsköpun, og því er þess brýn þörf, að
sem flestir þekki boðskap Marx og rannsóknaraðferðir og að þeim
verði beitt í sem ríkustum mæli. Fyrsta skrefið til ríkari skilnings
á verki Marx er að skoða það í ljósi núverandi stjórnmálaástands
og þess hugarheims, sem upp úr því er vaxinn. Og má þetta jafn-
framt verða til þess að hagnýta gjör alla möguleika, þegar marx-
ismanum er beitt í framkvæmd.