Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Blaðsíða 136

214
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
DavicL Harold Fink: IIVÍLDU ÞIG — HVÍLD
ER GÓÐ. Heimskringla 1948.
Bók þessi eftir David Harold Fink, bandarískan sérfræðing í taugalækning-
um, er samin af lærdómi og óvenjulega margháttaðri reynslu, en jafnframt
mannviti, sálfræðilegum skilningi og svo heilbrigðu lífsviðhorfi í flestum
greinum, að hver maður ætti af þeim ástæðum einum að geta lesið hana sér
til þroska og sálubótar. Annars er bókin alþýðlega rituð leiðbeining um það,
hvemig sigrast megi á ýmiss konar taugaveiklunarsjúkdómum og koma í veg
fyrir þá. En læknisfræði nútímans hefur leitt í ljós, að ótrúlega mikill hluti
af kvillum manna og krankleikum er einmitt fólginn í einhvers konar tauga-
veiklun, sem á aftur að jafnaði rætur að rekja til óheppilegra félagslegra að-
stæðna í þrengri eða víðtækari merkingu. Sjónarmið hinna nýrri læknisvís-
inda í þessu tilliti er í undirstöðuatriðum skylt því, er austurríski Gyðingurinn
Sigmund Freud lagði til grundvallar sálgrennslunarfræði sinni, sem mun hafa
haft meiri og víðtækari áhrif á sviðum læknisfræði, sálfræði, uppeldisfræði,
listfræði o. s. frv. en nokkur önnur kenning upp komin á þessari öld. Aðalann-
markinn á kenningum Freuds er sá, að hann reisti þær að of miklu leyti á
heimspekilegum heilabrotum, svo að þær urðu helzt til einhliða, þó að margt í
þeim sé vissulega merkilegt og raunar sígilt. Freud vildi rekja alla þessa „sál-
rænu“ sjúkdóma til undirvitundarinnar, en hún varð í rauninni aldrei annað
en tilgáta, sem sálgrennslunarmenn náðu ekki neinum fræðilegum tökum á.
Nýrri læknisfræði hefur hér raunvísindalegri grundvöll undir fótum, eins og
höfundurinn gerir skilmerkilega grein fyrir. Henni getur að vísu þótt hentugt
að halda heitinu undirvitund, en hugtakið hefur henni að minnsta kosti tekizt
að tengja vísindalega skilgreinanlegum veruleika, sjálfri líffærastarfsemi lík-
nmans. Fremstur brautryðjandi í þessu efni var rússneski líffræðingurinn ívan
Pavlov (dáinn 1936), sem lagði grundvöllinn að vísindalegum skilningi á
taugaveiklunarsjúkdómum og vísaði leiðir til lækningar á þeim.
Upp af þessum skilningi á eðli taugaveiklunarsjúkdóma hefur nú sprottið ný
og merkilegt lækningatækni, sér í lagi hinar kerfisbundnu hvíldarlækningar,
sem höfundur gerir grein fyrir í bók sinni. Raunar mun tæplega rétt að kalla
þetta nýja lækningatækni, því að þessar aðferðir hafa verið indverskum yoga-
vísindum kunnar frá fornu fari, og í ritum þeirra er hvíldaræfingunum lýst
nærri því nákvæmlega eins og í bók Finks. Sú aðferð að tala til lima og líf-
færa í sjálfssefjunarskyni, sem Fink virðist hyggja sig höfund að, er líka
gömul og gild yoga-aðferð, og sama máli gegnir um aðrar sjálfssefjunaraðferð-
ir eins og svokallaða svefnstjórn (83. bls.), sífellda einbeitingu hugans að eig-
inleikum, sem menn vilja þroska með sér, og svo framvegis. Hér kemur í Ijós
sú eftirtektarverða staðreynd, að nútíma líffræði og læknisfræði hefur með
raunvísindaaðferðum sínum skapað sér heilbrigðis- og lækningatækni, sem er í
meginatriðum samkynja hinni ævafomu yoga-tækni á þessu sviði. Um þessa
tækni er annars það að segja, að vilji menn ganga úr skugga um gildi hennar,