Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Page 115

nema til þess að eiga í sig og á meS sitt
á þurru til frambúSar, hvaS þá til bjarg-
álna. Þeir voru ekki beysnir menntunar-
möguleikamir, starfsvaliS ekki fjölbreyti-
legt og framaleiSimar hvorki greiSar né
glæstar á þessum tíma. Og þaS var ekkert
velferSarsýstemiS til aS halda þeim upp-
réttum sem ósigur biSu. I þessum skrifum,
ekki síst bréfunum til Halls Hallssonar, er
heil náma handa þeim sem vill kynnast því
hvemig heimurinn blasti viS ungum Is-
lendingi af alþýSustétt fyrir rúmri hálfri
öld.
FróSlegt er aS lesa hér um stórviSburSi
tímanna, byltingu og styrjöld, aS ekki sé
talaS um vin vom Bretann. ÞaS er meS
Bretann eins og svo margar merkilegar
þjóSir aS hann er fastheldinn og íhalds-
samur og víst er um aS fárra nýjunga gæt-
ir í atferli hans andspænis Mörlandanum,
og er íhaldssemi þrátt fyrir þetta bæSi
fögur dygS og einkenni allrar sannrar
menningar. Unnendum ljóSa Amar Amar-
sonar er ekki síSur akkur í því aS kynnast
hér brotum úr sköpunarsögu ýmissa þeirra
og fá sjaldgæft tækifæri til aS kynna
sér vinnubrögS góSskálds. Ekki varSar
minna um þá greinargerS sem hér er aS
finna um álit ungs manns í upphafi aldar
á kvæSagerS eldri samtíSarmanna. Mér
varS aS hugsa, þegar ég las hana, aS mik-
iS mættu ungskáldin núna taka upp í sig
ef þau ætla aS gera betur, og mikiS mega
þau á sig leggja ef þau ætla þar aS auki
aS yrkja betur en Orn Arnarson þar sem
honum tókst best upp. - ÞaS þarf ekki aS
orSlengja hvílíkur fagnaSur þaS er aS lesa
hér skynsamlegar hugleiSingar um rétt-
indabrölt kvenþjóSarinnar, enda eru þær
eitthvaS annaS en þaS hugleysi og læpu-
skapur sem nú er í tísku á því sviSi.
Hjá því verSur ekki komist aS Öm Am-
arson verSi hér eftir metinn, ekki aSeins
sem eitthvert merkilegasta ljóSskáld á fyrra
Umsagnir um bœkur
hluta tuttugustu aldar, heldur og sem ein-
liver liprasti og skemmtilegasti stíluSur á
lausamál af kynslóSinni sem úr grasi óx
næst áSur en þeir Þórbergur ÞórSarson og
Halldór Kiljan Laxness hófu gandreiSir
sínar um háloft andríkisins á íslenzka
tungu. I bréfum Arnar iSar allt af lífi,
óvæntum snúningum, smellinni fyndni, fár-
ánlegum fullyrSingum og bráSskemmtileg-
um stóryrSum. En undir niSri slær heitt
hjarta manns sem erfiS kjör virtust mundu
Itæla, en hélt reisn sinni og náSi aS þroska
svo anda sinn og skáldgáfu aS honum ber
sess í hópi góSskálda. Öm var viSkvæmur
og tilfinningaríkur maSur, svo viSkvæmur
aS hann víkur tæpast aS tilfinningamálum
nema í skopi.
SendibréfiS sem bókmenntagrein er, eins
og bókmenntir yfirleitt, fyrst og fremst
heimild um manninn, játning eSa „skrifta-
stóll“ eins og útgefandi þessara bréfa orS-
ar þaS. Af þessum bréfum getur aS lesa
ýmislegt þaS um skapgerS, far og lífskjör
Magnúsar Stefánssonar, sem ekki gengur
fram í kveSskap hans. í bréfunum er hann
hreinskilinn og opinskár, um leiS og þögn-
in um sumt og skopiS um viSkvæmnisefni
tala sínu máli. Hann er sagSur hafa veriS
mjög dulur maSur og fárra. Hann hefur
veriS stoltur maSur, hertur af erfiSri lífs-
haráttu frá æskudögum og bar tilfinningar
síst á torg. HiS ytra hefur hann ef til vill
veriS flestum aS sjá lokaSur heimur, en
bjartur þegar inn er komiS.
Jón Sigurðsson
HEIMUR DANÍELS
I.
Hver er staSa Panduros? „Panduro er
ekki aSeins einn mest lesni höfundur Dan-
merkur heldur einnig einn sá besti(I).
Fyrir Heim Daníels fékk hann verSlaunin
Gullnu lárviSarlaufin, og bóksalar í Dan-
105