Tímarit Máls og menningar - 01.01.1988, Page 57

Að skrifa gegn lesendum
kominn að raunveruleikanum." Eg skil ekki lengur og þá hefst hið raun-
verulega. Raunsæisstefna er aftur á móti allt það sem kemur á undan hinu
raunverulega, það er að segja allt það sem getur drukkið í sig merkingu og
orðið skýranlegt.
A þennan hátt mun hershöfðinginn gamli leitast við að umbreyta þessari
óvissu um eigin tilveru í sjálfsævisögu, þennan fagra lokaða hlut, fullkom-
lega þrunginn merkingu, sönnun þess að hann var það sem hann telur sig
hafa verið. Svona nokkuð getur gefið af sér stórkostleg bókmenntaverk,
t.d. Les Mémoires d’outre-tombe eftir Cháteaubriand. Nú er vitað að
margt af því sem Cháteaubriand skrifaði um sjálfan sig var hreinn upp-
spuni. Samt sem áður er þetta stórmerkileg bók, sem ég les með mestu
ánægju. En hún er sjálfsævisaga, ekki nýsjálfsævisaga.
L’Amant eftir Marguerite Duras er nýsjálfsævisaga, því hún er í formi
brota. Þetta er safn aðskilinna minningarbrota, sem hvert fyrir sig birtist
lesandanum ákaflega skýrt, en samt eins og umlukið eins konar mistri.
Upphaf bókarinnar er alveg stórkostlegt að þessu leyti. Þar segir Duras frá
því er hún er stödd á ferju sem flytur hana yfir Mekong fljótið. Þetta á sér
stað í hitabeltismistri, sem veldur því að heimurinn virðist fljóta, og það á
þessu risastóra fljóti, sem virðist alltaf vera í vexti og flytur með sér alls
konar rusl. Það flytur með sér tré, brot af húsum. M.a.s. segist Duras sjá
drukknað tígrisdýr fljóta fram hjá.
Mekong fljótið táknar auðvitað ekkert annað en straumelfu mannsvit-
undarinnar. En á ferjunni, sem flytur hana yfir það er einnig hlutur sem
tilheyrir draumaveröld tálsýnanna: stór og svört glæsibifreið. I henni er
ungi Kínverjinn, elskhuginn. Hann er fulltrúi hins forboðna, því frá sjónar-
miði franskrar nýlendustefnu er ekki leyfilegt að sofa hjá Kínverja.
Allir sem þekktu Duras á þessum árum eru sammála um að ástarævintýr-
ið með Kínverjanum getur ekki hafa átt sér stað. E.t.v. á það að tjá eitthvað
annað, eitthvað sem er enn forboðnara, kannski hið einkennilega samband
Duras við bróður sinn, en það varðaði einnig bannfæringu. E.t.v. er Kín-
verjinn aðeins hluti af draumaheimi Duras. Það þýðir þá að hann tilheyrir
hinu raunverulega en ekki hinu raunsæislega.
Það eru önnur minningarbrot í Elskhuganum sem virðast ekki vera í
neinum tengslum við minningarnar frá Indókína og ekki er auðvelt að sjá
hvers vegna hún hefur þau þarna. Samt sem áður er eins og eitthvert
mynstur verði til úr öllum þessum brotum. Brotin eru eins og á sífelldri
hreyfingu. Af og til raða þau sér upp í eins konar mynstur, sem leysist svo
upp þegar lengra er komið. Onnur brot koma þá til, nýtt mynstur skapast,
leýsist upp o.s.frv. Þetta er það sem er svo stórkostlegt við bók Duras: Þad
47