Gerðir kirkjuþings - 01.01.1985, Side 117

108
II.
Það er grundvallarviðhorf kristinnar trúar, að lík skuli
greftruó í vígóum reit. "Sá maóur er kirkju varóveitir, á
gröft upp að láta, og skal þar grafa, sem hann ákveóur, og
prestur sá, er þar er" segir í kristinna laga þætti Grá-
gásar. Eru þar merkileg ákvæði m.a. um legkaup og lík-
söngskaup, meöferó lika, gröft og líkfæring til kirkju.
I Kristinrétti Árna biskups segir m.a.: "Hvern mann
kristinn sem deyr, skal jaröa í kirkjugarói vígóum en eigi
í kirkju, nema biskupslof sé til." Skyldi lík eigi standa
inni yfir fimmt nauósynjalaust. Þar voru og ákvæöi um
likfærslu. Samkvæmt þessari heimild "á hver kristinn
maóur þar gröft, sem hann er i kirkjusókn, nema hann kjósi
sér legstað að annarri graftrarkirkju með sjálfs sins
minni og með skynsemd heill og viti." Þar voru enn ákvæói
um legkaup og 1iksöngseyri.
Um greftrun lika eru siðan ákvæði i kirkjuskipan Kristjáns
fjóróa frá 1607, sem hér var lögleidd 1621, sbr. 13. gr.,
sem enn er talin i gildi.
Af ýmsum gögnum má ráóa, aó nokkur óvissa hafi verió eftir
sióskipti um hald kirkjugarða og hver ætti til aó svara og
um framlög sóknarmanna til kirkjugaróa. Um þetta eru aó
nokkru fyrirmæli i tiundarreglugerð 17. júli 1782, 15. gr.
sbr. ennfremur t.d. kon.úrsk.28. april 1847 um Reykjavik
og tilsk. 27. jan. s.á. 1 vióaukalögum nr. 11/1882 vió
lög 27. febrúar 1880. um stjórn safnaóarmála o.fl. voru
fyrirmæli um skylduvinnu, er sóknarmenn eiga fram aö
leggja, m.a. þegar kirkjugarður er geröur.
Fyrstu heillegu lögin um kirkjugaróa og vióhald þeirra eru
lög frá 8. nóvember 1901, sbr. og reglugeró 16. ágúst
1902. Voru þar allrækileg ákvæói varðandi upptöku
kirkjugarós og svo niðurlagningu hans og hversu ákvaróanir
um þau efni yrðu teknar. Enn fremur var þar kveðið á um
skyldu sóknarmanna til framlaga vegna kirkjugaróa og m.a.
vióhalds þeirra. Gert var hins vegar ráð fyrir því, aö
reglur um frióhelgi þeirra, meóferö grafreita, tilhögun á
greftri o.fl. yróu settar meö reglugeró. Voru lögin því
tiltölulega stutt. Lög um líkhús voru sett árió 1926(nr.
29). Kirkjulaganefndin, sem skipuð var 1929, samdi frv.
til laga um kirkjugarða, og var þaö samþykkt 1932 (nr.
64). Þessi lög eru talsvert rækilegri en fyrirrennari
þeirra m.a. um stjórnun kirkjugaróa, fjárhag, upptöku og
nióurlagningu kirkjugaröa og um legstaóasjóói. Nýjar
reglur voru settar um niöurjöfnun gjalda, og skyldu þau
vera hundraöshluti af útsvörum. Þá voru ákvæöi í lögunum
um heimagrafreiti og grafreiti utanþjóókirkjumanna. Lög
þessi, sbr. og breytingarlög nr. 70/1941, voru í gildi uns
núgildandi lög nr. 21/1963 voru sett. Frv. til þeirra var
samió af kirkjulaganefndinni frá 1955, og hafói kirkjuþing
þrívegis fjallað um frv., áöur en það var samþykkt á
Alþingi. Ákvæði þeirra laga eru til muna ítarlegri en
laganna nr. 64/1932, þ. á m. um stjórn kirkjugarða,
tilhögun grafreita, merkingu þeirra og svo um
kirkjugarðsgjöld. Þessi lög bönnuóu upptöku
heimagrafreita.