Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2005, Page 197

TVÍSTRUN ÞJÓÐARINN’AR
„annað“ fólk. Hún verður að spurningn um annarleika fólksins-sem-eitt.
Gerandi þjóðernisins klofiiar í etnógrafísku sjónarhorni á samtíma
menningarinnar og skapar bæði fræðilega stöðu og ffásagnarlegt vald
fyrir raddir á jaðrinum eða minnihlutaorðræðu. Þær þurfa ekki lengur að
beina mótspymu sinni að sjóndeildarhring „forræðis“ sem séður er sem
láréttur og einsleitur. Hið mikilvæga framlag Foucaults í síðasta útgefna
verki hans er að benda á að fólk komi fram í mítírnaríkirm í látlausri
hreyfingu þegar „einstaklingarnir sameinast á jaðrinum“. „Hvað erum
við í dag?“33 spyr Foucault og leggur þessa mjög svo viðeigandi etnógraf-
ísku spurningu fyrir sjálf Vesturlöndin tdl að afhjúpa þann annarleika sem
fylgir pólitískri rökhugsun þeirra. Hann segir að „rökin fyrir ríkisvaldi“
hjá nútímaþjóðinni verði að byggja á misleitum og aðgreinandi takmörk-
unum landsvæðis þess. Þjóðin getur ekki orðið til í ástandi jafnvægis á
milli ýmissa þátta sem „góð“ lög sjá um að samhæfa og viðhalda.
011 ríki eru í stöðugri keppni við önnur lönd, aðrar þjóðir ...
þannig að ekkert blasir við í óljósri framtíð hvers rfkis annað en
átök. Nú verða stjómmálin að fást við ósmættanlegan fjölda
ríkja og átök milli þeirra, í sögu sem settar em skorður ... Rík-
ið felur í sér eigin endanleika.34
Endanleiki Ríkisins hefur þýðingarmikil pólitísk áhrif á það hvernig lýsa
má fólkinu á þessum skilum. Ekki er lengur hægt að rúma fólkið innan
þjóðernisorðræðunnar sem einkennist af markhyggju framfara, nafnleysi
einstaklinga, láréttu rými samfélagsins, einsleitum tímanum í frásögn
þjóðfélagsins eða því hvernig hið nútímalega er sýnt á sögulegan hátt
þannig að „nútíðin á hverju stigi [hins félagslega] er til á sama tíma og
nútíð allra hinna, þannig að nútíðin verður eðlislægur þáttur og gerir hið
eðlislæga sýnilegt1?5 Endanleild þjóðarinnar undirstrikar að ómögulegt
er að tjá slíka heild sem sameinar gnægtafulla nútíð og eilíflegan sýnileika
fortíðar. Fólkið sem staðsett er á skilum - tvöföld skráning þess sem við-
fangs mótunarinnar og geranda þess framsagða - krefst frásagnar„tíma“
sem orðræða söguhyggjuxmar afneitar, vegna þess að í henni er frásögn-
33 M. Foucault, Technologies ofthe Selfi H. Gutman o.fl. ritstj., London: Tavistock, 1988.
A Sami, bls. 151-4. Ég hef stytt röksemdirnar til þæginda.
35 L. Althusser, Reading Capital, London: NewLeft Books, 1972, bls. 122-32. Til þæg-
inda hef ég sett saman tilvitnim úr ýmsum lýsingum Althussers á hugmyndafræði-
legum áhrifum söguhyggjunnar.
J95